LỬA THIÊNG - THƠ CÙ HUY CẬN ( 1940 )
Nhà thơ Huy Cận tên thật là Cù Huy Cận,
sinh ngày 31 tháng 5 năm 1919 tại xã Ân Phú, huyện Dương Sơn, Hà Tĩnh, mất ngày
19 tháng 2 năm 2005 tại Hà Nội. Trước khi mất ông sống tại Hà Nội, Hội viên Hội
Nhà văn Việt Nam từ năm 1957.
Trước cách mạng tháng Tám, Huy Cận đi học (Tú
tài, Cao đẳng Nông Lâm...) và hoạt động Văn học. Từ đầu năm 1942, vừa học Nông
Lâm vừa tham gia hoạt động bí mật và làm thơ, viết văn. Cuối tháng 7-1945, tham
dự Quốc dân Đại hội ở Tân Trào và được bầu vào uỷ ban dân tộc giải phóng toàn
quốc (sau mở rộng thành Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà) và
vào Huế nhận sự thoái vị của Bảo Đại. Là Bộ trưởng Canh nông và Thanh tra đặc
biệt của Chính phủ lâm Thời. Từ 5-11 năm 1946 là Thứ trưởng Bộ Nội Vụ. Trong
kháng chiến chống Pháp là Thứ trưởng Bộ Canh nông (12-1946 đến 7-1947) rồi Thứ
trưởng Bộ Kinh tế (1947-1949). Từ 1949 đến 1955: Thứ trưởng, Tổng thư ký Hội đồng
Chính phủ. Từ 1955 đến 1984: Thứ trưởng Bộ Văn hoá; Từ tháng 9-1984: Bộ trưởng,
kiêm Chủ tịch uỷ ban Trung ương Liên hiệp Văn học nghệ thuật Việt Nam. Hiện là
Phó chủ tịch uỷ ban toàn quốc Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam.
Nhà thơ còn là Đại biểu Quốc hội khoá 1, 2 và
7. Ông được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật (đợt I-1996).
Tác phẩm:
- Thơ: Lửa thiêng (1940); Vũ trụ ca (1942); Trời
mỗi ngày lại sáng (1958); Đất nở hoa (1960); Bài thơ của đời (1963); Hai bàn
tay em (1967); Phù Đổng Thiên Vương (1968); Những năm 60 (1968); Cô gái Mèo
(1972); Thiếu niên anh hùng họp mặt (1973); Chiến trường gần chiến trường xa
(1973); Những người mẹ, những người vợ (1974); Ngày hằng sống, ngày hằng thơ
(1975); Sơn Tinh, Thuỷ Tinh (1976); Ngôi nhà giữa nắng (1978); Hạt lại gieo
(1984); Tuyển tập Huy Cận tập I (1986); Chim làm ra gió (1991); Tào Phùng
(1993); Thơ tình Huy Cận (1994); Marées de la Mer orientale Paris (1994); Tuyển
tập Huy Cận II (1995); Thiên việt lương việt lãng (Bắc Kinh, 1959); Messages
stellaires et terrestres (Canada, 1996); Thơ Huy Cận (1996).
- Văn: Tâm sự gái già (1940); Kinh cầu tự
(1942); Suy nghĩ về nghệ thuật (1980 - 1982); Culture et politique république
socialiste du Việt Nam. Paris (1985); Một cuộc cách mạng trong thi ca (chủ biên
cùng Hà Minh Đức, 1993); Suy nghĩ về bản sắc dân tộc (1994); Các vùng văn hoá
Việt Nam (chủ biên cùng Đinh Gia Khán, 1995); Culture Vietnamienne
(traditionnelle et contemporaine, 1997).
TẬP LỬA THIÊNG ( 1940 )
ÁO TRẮNG
Tặng
Nhất Linh
Áo trắng đơn sơ, mộng trắng trong,
Hôm xưa em đến, mắt như lòng
Nở bừng ánh sáng. Em đi đến,
Gót ngọc dồn hương, bước toả hồng.
Em đẹp bàn tay ngón ngón thon;
Em duyên đôi má nắng hoe tròn.
Em lùa gió biếc vào trong tóc
Thổi lại phòng anh cả núi non.
Em nói, anh nghe tiếng lẫn lời;
Hồn em anh thở ở trong hơi.
Nắng thơ dệt sáng trên tà áo,
Lá nhỏ mừng vui phất cửa ngoài.
Đôi lứa thần tiên suốt một ngày.
Em ban hạnh phúc chứa đầy tay.
Dịu dàng áo trắng trong như suối
Toả phất đôi hồn cánh mộng bay.
Bài thơ này đã được nhạc sĩ Hoàng Thanh
Tâm phổ nhạc thành bài hát cùng tên.
BI CA
Hỡi mây trắng phất phơ màu gió cũ
Nước buồn ôi! còn lại bến sơ xưa
Cho ta gởi vọng xuôi về quá khứ
Đôi chút sầu tư nước đẩy, mây đưa
Buồn đã lại khi bắt đầu yêu mến
Lòng mê say ngay từ thuở mê tình
Vì ta đợi cho nên người chẳng đến
Người xa ta, xa từ thuở sơ sinh
Trời buổi ấy ở trong thời tình tự
Xuân muôn năm tơ mởn cỏ bên đường
Người thì đẹp mà lòng ta mới nở
Gió mơn ru và mây giục yêu đương
Hoa nắng rải ở trên màu tóc đượm
Áo lùa bay thấy thoáng lá chen hơi
Lòng non dại đã hoá thành chiếc bướm
Cánh bâng khuâng bay tới đậu bên ngoài
Ta cầu khẩn như một lòng tín mộ
Nhạc tím ngây phấp phới tiếng trăm
chuông
Hồn lưu lạc chưa hề thờ một chúa
Yêu một người ta dâng cả tình thương
Nhưng chân đẹp vội rẽ đường trăm lối
Gió bay qua thôi đưa tiếng cười chào
Rồi một bữa đứng chờ người chẳng tới
Ta thấy buồn cùng mọc với trăng sao
Bóng đêm toả không lấp niềm thương nhớ
Tình đi mau, sầu ở lại lâu dài
Ta đã để hồn tan trong tiếng thở
Kêu gọi người đưa tin nỗi tàn phai
Hỡi mây trắng, hỡi nước buồn, gió cũ
Sao chiều nay ảo não vị sơ xưa
Lòng ta nữa, cũng trở về một chỗ
Trong nổi đau thương vương tự bao giờ
BÌNH YÊN
Thời khắc đang đi nhịp thái
bình
Dịu dàng gió nhạt thổi mây xanh
Hàng cây mở ngọn kêu chim đến
Hạnh phúc xem như chuyện đã đành
Lẩn cụm hoa trời rơi dáng bướm
Nỡ chen hoa lá tiếng vành khuyên
Ngoài đường buổi sáng thơm hương mới
Thú sống thơm mùi cỏ mới lên
Kia treo trái mộng trĩu cây đời
Ngang với tầm tay ngắn của người
Nhưng múa vu vơ tay đã mỏi
Ê chề đời thoảng vị cơm ôi...
BUỒN
Đã chảy về đâu những suối xưa ?
Đâu cơn yêu mến đến không chờ ?
Tháng ngày vùn vụt phai màu áo
Của những nàng tiên mộng trẻ thơ.
Rụng những chùm tên mấy độ bông;
Phai hàng nhật ký chép song song;
Chàng trai gối mộng trên trang sách
Tỉnh thức, mùa xuân rụng hết hồng.
Đời mất về đâu, hỡi tháng, năm ?
Xuân không mọc nữa với trăng rằm!
Chẳng bao lâu ngủ sầu trong đất,
Vĩnh viễn mùa đông lạnh chỗ nằm.
Nay hẵng còn đây ấm mặt trời,
Mà sao lòng lạnh tuyết băng rơi ?
- U sầu chắc hẳn đang nhanh bước,
Lưng khọm nghìn năm đến cửa tôi.
BUỒN ĐÊM MƯA
Đêm
mưa làm nhớ không gian
Lòng run thêm lạnh nỗi hàn bao la...
Tai nương nước giọt mái nhà
Nghe trời nằng nặng, nghe ta buồn buồn
Nghe đi rời rạc trong hồn
Những chân xa vắng dặm mòn lẻ loi...
Rơi rơi... dìu dịu rơi rơi...
Trăm muôn giọt nhẹ nối lời vu vơ...
Tương tư hướng lạc phương mờ...
Trở nghiêng gối nặng hững hờ nằm nghe
Gió về, lòng rộng không che
Hơi may hiu hắt bốn bề tâm tư...
Bài thơ này đã được nhạc sĩ Phạm Đình
Chương phổ nhạc thành bài hát cùng tên.
CÁCH XA
Lời chẳng giao lời, tay lạ tay,
Tấc gang cách trở, nhớ muôn ngày.
Cô sầu dựng núi lên cao ngất;
Nhưng cặp chim hồn lạc hướng bay.
Tôi đứng bên này cửa Khổ đau,
Bên kia người dạo, biết chi sầu.
Dọc đời rải rác muôn ga đón.
Khó nỗi ngồi chung một chuyến tàu.
Cũng chẳng dò xem gió ngược xuôi;
Lời đi không cốt gặp tai người,
Quá buồn nên muốn yên nguôi chút,
Tôi nói lòng ra để tự cười.
CẦU KHẤN
|
Hồn bơ vơ, tôi
đi dạo giữa đời; |
|
CHIỀU XƯA
Buồn gieo theo gió veo hồ,
Đèo cao quán chật, bến đò lau thưa.
Đồn xa quằn quại bóng cờ,
Phất phơ buồn tự thuở xưa thổi về.
Ngàn năm sực tỉnh lê thê
Trên thành son nhạt. -- Chiều tê cuối đầu...
Bờ tre rung động trống chầu,
Tưởng chừng còn vọng trên lầu ải quan,
Đêm mơ lay ánh trăng tàn,
Hồn xưa gởi tiếng thời gian, trống dồn.
DẤU CHÂN TRÊN ĐƯỜNG
Ai biết đường kia giậm mấy lần ?
Gió vừa thổi lạc dấu muôn chân.
Làm sao góp lại nâng xem thử.
Những bước vu vơ xa lại gần.
Thôi đã tan rồi vạn gót hương
Của người đẹp tới tự trăm phương.
Tan rồi những bước không hò hẹn
Đã bước trùng nhau một ngả đường.
Cây mở cành xanh, nghiêng lá phơi;
Bụi gieo trên lá, dội nên lời
Bâng khuâng kể lại bao câu chuyện
Của những bàn chân rỗ dấu đời.
Đã vậy bao lần rồi thế nhỉ ?
Và sau này nữa, dấu chân ai
Sẽ ghi rồi xoá trên đường bạc
Mỗi lúc trời đau gió thở dài.
ĐẸP XƯA
Tặng Tô Ngọc Vân
Ngập ngừng mép núi quanh co
Lưng đèo quán dựng, mưa lò mái ngang...
Vi vu gió hút nẻo vàng.
Một trời thu rộng mấy hàng mây nao.
Dừng cương nghỉ ngựa non cao
Dặm xa lữ thứ kẻ nào héo hon...
Đi rồi, khuất ngựa sau non;
Nhỏ thưa tràng đạc, tiếng còn tịch liêu...
Trơ vơ buồn lọt quán chiều
Mái nghiêng nghiêng gửi buồn theo hút người
ĐI GIỮA ĐƯỜNG THƠM
Tặng Thạch Lam
Đường trong làng: hoa dại với mùi rơm...
Người cùng tôi đi dạo giữa đường thơm,
Lòng giắt sẵn ít hương hoa tưởng tượng.
Đất thêu nắng, bóng tre, rồi bóng phượng
Lần lượt buông màn nhẹ vướng chân lâu:
Lên bề cao hay đi xuống bề sâu?
Không biết nữa - Có chút gì làm ngợp
Trong không khí... hương với màu hoà hợp...
Một buổi trưa không biết ở nơi nào,
Như buổi trưa nhè nhẹ trong ca dao,
Có cu gáy, có bướm vàng nữa chứ
Mà đôi lứa đứng bên vườn tình tự.
Buổi trưa này xưa kia ta đã đi,
Phải cùng chăng? Lòng nhớ rõ làm chi!
Chân bên chân, hồn bên hồn, yên lặng,
Người cùng tôi đi giữa đường rải nắng,
Trí vô tư cho da thở hương tình,
Người khẽ nắm tay, tôi khẽ nghiêng mình.
Như sắp nói, nhưng mà không - khóm trúc
Vừa động lá, ta nhận vào một lúc
Cả không gian hồn hậu rất thơm tho;
Gió hương đưa mùi, dìu dịu phất phơ...
Trong cảnh lặng, vẫn đưa mùi gió thoảng...
Tri bâng quơ nghĩ thoáng nhưng buồn nhiều:
"Chân hết đường thì lòng cũng hết
yêu".
Chân đang bước bỗng e dè dừng lại
- Ở giữa đường làng, mùi rơm, hoa dại....
ĐI RẤT ÊM
Ði rất êm, bước êm nữa, người ôi!
Tiếng động gần, dư thanh gợi xa xôi..
Phòng yên tĩnh, chớ làm phòng vắng vẻ!
Hồn mới lim dim, bước giùm nhè nhẹ.
Hé cửa vừa, cành lả qua song
Cho bóng xuống mi, cho bóng xuống lòng.
Tai ê chề chỉ vừa nghe gió lá,
Trí mệt mỏi, buông chi lời nói lạ!
Ru cho tôi ngủ dưới bóng mi người;
Nhìn tôi đi, xin miệng thắm cứ cười..
Trong giấc đẹp sẽ thấy trời mở rộng,
Không gian hồng, đời nhuộm màu hy vọng.
Tôi sẽ giơ tay để đón rước Ðời;
Ðón giúp cho đôi tay ngắn chơi vơi..
Nhưng phòng rất vắng, bước giùm nhè nhẹ:
Hồn yên tĩnh, chớ làm hồn quạnh quẽ...
Ði rất êm, bước êm nữa, người ôi!
Với lòng buồn xin nhớ gọi Xa-xôi..
ĐIỆU BUỒN
Mưa rơi trên sân.
Mái nhà nghiêng dần...
Ôi buồn trời mưa!
Nhìn trăm sao buồn
Của mưa trên sân...
Ôi lòng buồn chưa!
Ðêm xa xuống gần,
Biết sao nói năng.
Nhớ chi bâng khuâng.
Cửa the gió rình;
Vườn cau nước dâng.
Mưa rơi đều đều
Trên từng ngói kêu,
Trên từng ngói vang...
Trên từng ngói xanh
Lệ rêu muôn hang.
EM VỀ NHÀ
Thôi sáng hung rồi em hãy đi
Tự nhiên em nhá! Chớ buồn chi.
Suốt ngày nhắc nhở em từng phút
Anh đoán thuyền em đến bến gì.
Này lúc bên đường bóng đứng trưa
Thuyền em qua thác sóng xô lùa
Sông êm, bãi cát con cò đứng.
Khỏi vực, lòng em hết sợ chưa?
Tới ngã ba sông, nước bốn bề,
Nửa chiều gà lạ gáy bên đê.
Làng xa lặng lẽ sau tre trúc;
Bến cũ thuyền em sắp ghé về
Khi bóng hoàng hôn phủ núi xa,
Khi niềm mơ tưởng vướng chân, và
Khi cầm không được anh ngồi khóc;
Ấy lúc em tôi đã tới nhà.
Ê CHỀ
Ta lại mỉa mai rồi
Sao lại buồn thế ấy!
Xuôi đường mây nước trôi
Bỏ lại lòng ta vậy
Đôi tay không tín mộ
Chỉ lạc hướng thiên đàng
Linh hồn tôi goá bụa
Đơn chiếc giữa đau thương
Mong trốn tránh bơ vơ
Tôi đem tình bán rẻ
Cho vạn khách thờ ơ
Và lòng tôi đã ế
Một chiếc linh hồn nhỏ
Mang mang thiên cổ sầu
Những nàng tiên dần chết
Mơ mộng thuở xưa đâu
GÁNH XIẾC
Có chàng ngơ ngác tựa gà trống,
E đến trăm năm còn trẻ thơ
Tám tuổi một chiều trong rạp xiếc
Yêu nàng cưỡi ngựa uốn thân tơ.
Điệu kèn rộn rịp nâng chân ngựa
Nhịp với lòng trai mở cánh yêu,
Nhạc buồn thu - chở hồn đường sá!
Lẫn với hùm, voi, gái lệ kiều.
Gái lệ kiều đi với ngựa, voi;
Về nhà, đứa bé vẫn đùa chơi
Nhưng lòng trẻ đã theo đoàn xiếc
Xếp với màn to của rạp đời
Gánh xiếc đi qua chỉ một lần,
Bây gìơ có lẽ đã chia tan...
Và nàng cưỡi ngựa đâu rồi nhỉ?
Ngơ ngác chàng trai tự hỏi thầm
GIẤC NGỦ CHIỀU
Tặng Hoàng Đạo
Thức dậy, nắng vàng ngang mái nhạt,
Buồn gieo theo bóng lá đung đưa
Bên thềm - Ai nấn lòng tôi rộng,
Cho trải mênh mông buồn xế trưa.
Than ôi, trời đẹp nhưng trời buồn,
Như cảnh tươi màu rạp cải lương
Tôi đội tang đen cùng mũ trắng,
Ra đi không hẹn ở trên đường.
Rưng rưng hoa phượng màu thương nhớ;
Son đậm bên thành một sắc xưa;
Cánh rực đòi cơn rơi lối đỏ,
Bên chân ghi đọng dấu bao giờ.
Không khí vờn xoay, mộng rã tan;
Tưởng như tim đã cũ muôn vàn.
Thâu qua cái ngáp dài vô hạn
Hình ảnh lung lnh vũ trụ tàn.
HỌA ĐIỆU
|
Vàng đẹp quá,
giăng tơ và xối chỉ: |
|
HỌC SINH
Gió thổi sân trường chiều chủ nhật;
- Ôi! Thời thơ bé tuổi mười lăm,
Nắng hoe rải nhạt hoa trên đất,
Đời dịu vừa như nguyệt trước rằm.
Bốn vách nghiêm trang tiếng đọc bài,
Đầu xanh dăm chục, nét văn khôi,
Chiều xuân chim sẻ vô trong lớp,
Ông giáo trông lên; chúng bạn cười.
Lén mắt thầy, xem lại bức thư
Của người cô họ, chú hiền từ.
Bàn tay vơ vẩn đưa trang sách,
Mộng tưởng phiêu lưu bức địa đồ.
Đôi guốc nằm hiên kéo bốn mùa,
Tiền nhà ít gửi, biết chi mua!
Áo dài cọ mãi đôi tay rách,
Gương lược thăm hoài tóc ngắn thưa.
Chủ nhật nhiều khi chán nản ghê,
Xung xăng sân bóng chạy tứ bề.
Bên vườn ông đốc dăm hoa nở,
Đêm tới mau mau hái trộm về.
Lên gác yên tâm nghĩ sự đời,
Hương nồng quanh gối vẩn vơ chơi.
Giường bên cửa sổ, cây đưa mát,
Không chịu mùng che để ngó trời.
Họ sống bình yên, bước lặng thinh,
Không nghe hoa bướm gọi bên mình
Hững hờ đi giữa hương yêu mến,
Chân bước chưa khi rộn ái tình.
Vậy đó bỗng nhiên mà họ lớn,
Tuổi hai mươi đến, có ai ngờ!
Một hôm trận gió tình yêu lại
Đứng ngẩn trông vời áo tiểu thơ.
HỐI HẬN
Hạnh phúc rất đơn sơ,
Nhịp đời đi chậm rãi..
Mái nhà yên bóng trưa;
Ong hút chùm hoa cải
Lòng tôi sao chẳng đợi,
Vội vã bước vào trong!
Bốn mùa yên một lối
Chân mỏi vạn đường cong.
Tôi không đành nói xấu,
Ðời, đời rất hiền từ;
Nhưng hoa xuân không đậu,
Thôi mong gì trái thu!
Quá hiền nên vụng tính,
Tôi đã phá đời tôi
Ðiên rồi, khi vụt tỉnh;
Hạnh phúc đi xa rồi!
HỒN XA
Thuở xưa, Chức Nữ buồn sông
Ngân
Có kẻ ngồi thương ở dưới trần
Chạnh nỗi tương tư khôn dãi tỏ
Muôn sao bàng bạc sầu không gian
Từ buổi Tiên đi sầu cũng nhỏ
Nhân gian thôi nhớ chuyện trên trời
đại bàng vỗ cánh muôn năm trước
Ai biết trời xua rộng mấy khơi
Bích Câu đâu nửa bóng chàng Uyên
Sông núi thô sơ bặt tiếng huyền
Có lẽ hồn ta không đẹp nữa
Nét thần thôi hoạ bức thiên duyên
Giấc mộng Minh Hoàng không trở lại
Trăng ơi! Ai chép nhại Nghê Thường ?
Cõi đời cúi mặt quên xa biếc
Đi hết thời gian không nhớ thương.
HỒN XUÂN
Ai biết em tôi ở chốn nào?
Má tròn đương nụ, trán vừa cao.
Tiếng mùa về gọi lòng em dậy,
Lơ đãng lòng tôi chẳng kịp rào.
Ai biết người yêu nhỏ của tôi,
Người yêu nho nhỏ trốn đâu rồi?
Nhắn giùm với nhé, em tôi đó,
Tròn trĩnh xinh như một quả đồi.
Ngực trắng giòn như một trái rừng
Mắt thì bằng rượu, tóc bằng hương.
Miệng cười bừng nở hàm răng lựu,
Sáng cả trời xanh mấy dặm trường.
Anh khắp rừng cao xuống lũng sâu
Tìm em, đi hái lộc xanh đầu.
Trồng đâu chân đẹp tròn như cột?
Em đẹp son ngời như cổ lâu.
Nghe nhịp đời lên em bỏ anh,
Đua nhau xuân nở rộn trăm cành.
Ý mùa cũng rộn trong thân mới,
Tóc rủ bờ tơ sợi liễu mành.
Khách qua đường ơi! Em tôi đây.
Chân em: cỏ mượt, mắt: hồ đầy.
Lòng em hoá cảnh chờ anh gặp
- Man mác hồn xuân ngọn gió hây.
KHUNG TÌNH
Hoàng hôn mù xuống nặng,
Gió sông buồn, em ơi!
Nhà em đầu phố lặng,
Ba ngõ, bốn bề trời
Gần gũi già mong nhau,
Tấc gang càng tưởng nhớ.
Phố trước với đường sau:
Ấy mới lòng gặp gỡ.
Anh đến. Ôi! chờ đợi
Em ra Ồ! ngóng trông.
Em nói và anh nói;
Ðôi tay giao đôi lòng.
Yêu nhau, tình dễ vậy
- Cuộc đời khó khăn đâu!
Bên nhà, sông nước chảy
Bên sông, lặng bóng lầu
Anh biên lời để lại,
Dặndò khách sau đây:
"Ðây tình yêu đóng trại;
"Duyên lành, đôi lứa may
"Ai yêu xin mời đến.
"- Tình yêu không có nhà.
"Nhưng nơi lòng hò hẹn
Nghìn năm một cảnh mà -
Có người đọc thơ anh
Sẽ tìm theo địa chỉ.
Ta giao lại khung tình
Cho đời sau, em nhỉ!
Nhà em ba ngõ lắm!
Lòng anh một hướng thôi!
- Nhớ em ngồi biên nhảm.
Ôi tình yêu vẽ vời!
LỜI DỊU
Đi rất êm, bước êm nữa, người ơi!
Tiếng động gần, dư thanh còn xa xôi.
Phòng yên tĩnh, chớ làm phòng vắng vẻ!
Hồn mới lim dim, bước giùm nhè nhẹ.
Hé cửa vừa, níu cành lả qua song
Cho bóng xuống mi, cho bóng xuống lòng.
Tai ê chề chỉ vừa nghe gió lá
Trí mệt mỏi, buông chi lời nói lạ!
Ru cho tôi ngủ dưới bóng mi người;
Nhìn tôi đi, xin miệng thắm cứ cười...
Trong giấc đẹp sẽ thấy trời mở rộng
Không gian hồng, đời nhuộm màu hy vọng
Tôi sẽ giơ tay để đón rước Đời
Đón giúp cho đôi tay ngắn chơi vơi...
Nhưng phòng rất vang, bước giùm nhè nhẹ:
Hồn yên tĩnh, chớ làm hồn quạnh quẽ...
Đi rất êm, bước êm nữa người ôi!
Với lòng buồn xin nhớ gợi Xa Xôi...
MAI SAU
Mai sau dù có bao
giờ...
Nguyễn Du
Chàng Huy Cận khi xưa hay sầu lắm,
Gió trăng ơi! nay còn nhớ người chăng?
Hơn một lần chàng đã gửi cho trăng
Nỗi hiu quạnh của hồn buồn không có.
Thuở chàng sống thì lòng chàng hay nhớ,
Nỗi nhớ thương không biết đã tan chưa?
Hay lòng chàng vẫn tủi nắng, sầu mưa
Cùng đất nước và nặng buồn sông núi?
"Chàng yêu lắm nên bị người hắt hủi,
Chàng yêu lâu nên thiên hạ lìa xa;
Chàng tự tình bằng những khúc bi ca,
Chàng tâm sự với buổi chiều quạnh quẽ.
Hỡi trăng gió đã nghe chàng kể lể,
Hồn các người là hồn của lời thơ;
Hơi thở chàng thổi trong gió phất phơ,
Đài vũ trụ quen trước người thi sĩ.
"Người một thuở mà chàng sầu vạn kỷ,
Sống một đời chàng tưởng vọng muôn năm;
Gió trăng ơi! chắc nơi chỗ chàng nằm
Chăn chiếu mục đã nở màu vĩnh viễn.
Hồn đơn chiếc như đảo rời dặm biển,
Suối một đời như núi đứng riêng tây.
Lòng chàng xưa chốn nọ với nơi này.
Đây hay đó chỉ dựng chòi cô độc.
"Người ta bảo bà mẹ chàng hay khóc
Chia gia tài cho con quý: lệ đau.
Chàng là con một người mẹ hay sầu,
Nên trọn kiếp mắt chàng thường đẫm lệ.
Người thi sĩ đã nguyện cầu Thượng Đế
Một đôi lầN, nhưng vốn nghiệp đi hoang
Thì chết rồi, chắc người vẫn lang thang
Như buổi sống, ở trong bầu trăng gió.
Ở địa ngục, hay thiên đường, không rõ...
Chiều nay đây nửa thế kỷ hai mươi,
Viết dăm câu tôi gửi lại vài người
Những thế hệ mai sau, làm bè bạn...
Hỡi ai đó, có nhớ lòng Huy Cận,
Gọi gió trăng mà thỏ thẻ với lời trên,
Rất thương yêu, xin nhớ gọi giùm tên
Rất an ủi của bạn chàng: Xuân Diệu.
MƯA
Mưa giong buồn sợi xuống lơi lơi,
Lạnh của không gian thấm xuống người.
Rơi rớt về đây muôn hướng gió;
Lòng sầu vạn dặm gió mưa phơi.
Hiu hắt đày tôi giữa xứ hờ.
Ý buồn tự kể mộng bâng quơ
Tương tư thấp thoáng sau khe cửa,
Tuy chẳng mong ai cũng đợi chờ.
Tôi luồn tay nhỏ hứng không gian,
Với gió xa xôi lạnh lẽo ngàn.
Tôi để cho hòn theo với lá,
Xiêu xiêu cúi nhẹ trút buồn tràn.
Buồn hão nhưng lòng biết nguôi.
Buồn mưa không định, chỉ ngùi ngùi,
Lòng êm như chiếc thuyền trên bến
Nghe rét thu về hạ bớt mui...
NGẬM NGÙI
Nắng
chia nửa bãi, chiều rồi...
Vườn hoang trinh nữ xếp đôi lá rầu.
Sợi buồn con nhện giăng mau,
Em ơi! Hãy ngủ... anh hầu quạt đây.
Lòng anh mở với quạt này,
Trăm con chim mộng về bay đầu giường.
Ngủ đi em, mộng bình thường!
Ru em sẵn tiếng thuỳ dương mấy bờ...
Cây dài bóng xế ngẩn ngơ...
- Hồn em đã chín mấy mùa thương đau?
Tay anh em hãy tựa đầu,
Cho anh nghe nặng trái sầu rụng rơi...
Bài thơ này đã được nhạc sĩ Phạm Duy phổ
nhạc thành bài hát cùng tên.
NGỦ CHUNG
Ôi rét! Đêm nay mấy học trò
Ngủ chung giường hẹp, trốn bơ vơ.
- Có hồn vạn thuở buồn đơn chiếc
Có lẽ đêm nay cũng ngủ nhờ.
Lạnh lùng biết mấy tấm thân xương!
Ân ái xưa kia kiếp ngủ giường.
Đâu nữa tay choàng làm gối ấm;
Còn đâu đôi lứa chuyện canh sương...
Ai đắp mền cho, trải nệm là ?
Đêm dày ướt rượi khí tha ma.
Coi chừng cửa mộ quên không khép.
Địa phủ hàn phong lọt cả mà.
Trốn tránh bơ vơ chạy ngủ lang,
Hồn ơi! Có nhớ giấc trần gian
Nệm là hơi thở, da: chăn ấm,
Xương cọ vào xương bớt nỗi hàn ?
NHẠC SẦU
Tặng Nguyễn Gia Trí
Ai chết đó? Nhạc buồn chi lắm thế!
Chiều mồ côi, đời rét mướt ngoài đường;
Phố đìu hiu màu đá cũ lên sương.
Sương hay chính bụi phai tàn lả tả?
Từng tiếng lệ: ấy mộng sầu úa lá.
Chim vui đâu? Cây đã gẫy vài cành.
Ôi chiều buồn! Sao nắng quá mong manh!
Môi tái nhạt nào cười mà héo vậy?
Ai chết đó? Trục xoay và bánh đẩy,
Xe tang đi về tận thế giới nào?
Chiều đông tàn, lạnh xuống tự trời cao,
Không lửa ấm, chắc hồn buồn lắm đó.
Thê lương vậy mà ai đành lìa bỏ
Trần gian sao? Đây thành phố đang quen,
Nhưng chốc rồi nẻo vắng đã xa miền
Đường sá lạ thôi lạnh lùng biết mấy!
Và ngựa ơi, đi nhịp đằm chớ nhảy
Kẻo thân đau, chưa quên nệm giường đời.
Ai đi đưa, xin đưa đến tận nơi,
Chớ quay lại nửa đường mà làm tủi
Người đã chết - Một vài ba đầu cúi,
Dăm bảy lòng thương xót đến bên mồ
Để cho hồn khi sắp xuống hư vô
Còn được thấy trên mặt người ấm áp
Hình dáng cuộc đời từ đây xa tắp.
Xe tang đi, xin đường chớ gập ghềnh!
Không gian ôi, xin hẹp bớt mông mênh,
Ảo não quá trời buổi chiều vĩnh biệt!
Và ngươi nữa, tiếng gió buồn thê thiết
Xin lặng giùm cho nhẹ bớt cô đơn.
Hàng cờ đen là bóng quạ chập chờn
Báo tin xấu, dẫn hồn người đã xế...
Ai chết đó? Nhạc buồn chi lắm thế?
Kèn đám ma hay ấy tiếng đau thương
Của cuộc đời? Ai rút tự trong xương
Tiếng nức nở gởi gió đường quạnh quẽ!
Sầu chi lắm trời ơi! Chiều tận thế!
NHỚ HỜ
Lâng lâng chiều nhẹ ghé muôn tai
Trong bóng chiều như mờ tiếng ai
Thổi lạc hương rừng cơn gió đến
Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài
Ôi nắng vàng sao mà nhớ nhung!
Có ai đàn lẻ để tơ chùng?
Có ai tiễn biệt nơi xa ấy
Xui bước chân đây cũng ngại ngùng...
Câm lặng. Hoa rơi cánh đợi chờ.
Chiều đi, ở lại mộng bơ vơ
Thoảng vòng tóc gió qua bên má,
Khiến động làn da rợn ý sờ.
QUANH QUẨN
|
Quanh quẩn mãi
giữa vài ba dáng điệu |
|
SONG SONG
Người có đôi môi rõ thắm hồng,
Để mà rằng "được" với rằng "không".
Đôi tay lưu luyến khi giao nối,
Khi đắp thành cao chặn nẻo lòng.
Và đôi mắt ấy biết nhìn xa;
Khi ngoảnh mặt gần bên, biết đậm đà;
Nhưng cũng biết gieo buồn khía cạnh;
Lạnh đồng tê giá nét thu ba.
Nhan sắc trời ơi! biết nói sao?
Người hiền như bột, có gươm dao...
Xa xôi mà gợi niềm thân mật,
Gần gũi song le vẫn biệt rào.
Bâng khuâng hồn lạ ở bên hồn;
Sông nước cách rừng lối tịch thôn;
Cảnh sắc tình tôi sầu cũng vậy;
Song song muôn dặm bóng mây dồn.
TÂM SỰ
Chiều ơi! Hãy xuống thăm ta với!
Thiên hạ lìa xa, đời trống không.
Nắng xế ngậm ngùi trên mái cũ;
Đìu hiu bên phố, nhớ bên lòng.
Ta biết quen chiều tự thuở xưa,
Tin nghe xa vắng rộng không bờ
Một ngày trời đẹp bâng khuâng quá:
Ấy buổi đầu tiên bạn bút tờ.
Đã mấy năm rồi thơ nở hoa,
Trang vui cũng lúc lệ buồn nhòa.
Giòng đời cũng nặng sầu lưu thủy,
Tóc nặng sầu tư gió thổi tà.
Chiều ơi! Gặp gỡ đã đòi cơn;
Sương lạnh dồn thêm lệ tủi hờn,
Một buôi xưa kia phòng vắng bạn,
Đó ngày quen biết với cô đơn.
Có lúc xa người, bởi quá yêu,
Than ôi! Sông núi lại buồn nhiều.
Mây xa lạc gió bên trời vắng,
Đời bạt lòng ta, - lại gặp nhiều.
Kể lể tâm hồn đã bấy lâu;
Hôm nay nhìn lại nhớ thương đầu,
Một mình cũng muốn câu tâm sự:
Chiều xuống cùng ta đặng có nhau.
THÂN THỂ
Hỡi Thượng Đế!
Người nhìn xem, Người đã cho thân thể,
Bình thịt xương để đựng chứa linh hồn.
Người đã cho những bàn tay hoa nở,
Những cây chân, chồi mạnh búp tơ măng;
Người thu góp gió mây trong miệng thở,
Nơi mắt ngời, Người gửi ánh sao trăng;
Mắt nâu sáng thắp đèn soi vũ trụ,
Và tai rền thu cất nhạc không gian;
Và tơ tóc ướp vạn mùa hương ủ,
Và ngực vang âm điệu nhịp hoàn toàn
Và cổ đứng như mình cây vững chãi,
Và vai ngang như mặt nước xuôi dài:
Hỡi Thượng Đế, Người công phu biết mấy!
- Nhưng mọt sâu nương núp giữa lâu đài.
Nghìn yếu đuối theo sau nghìn yếu đuối,
Bước ngày mai sẽ chồng dấu hôm nay.
A! thân thể! một cái bình tội lỗi!
Đất sơ sinh đã hóa lại bùn lầy.
Xương với máu có bao giờ mỏi mệt,
Miệng bao giờ buông nhả vú chua cay!
Thân không chán đau, ngực sầu thở chết,
Tay bồng thân, và tay nữa ôm mồ.
Xin thương lấy những mầm khô, trứng dập;
Những thân teo, xin Thượng Đế dung thương!
Thân quá nặng nên hồn sa xuống thấp,
Chớ giận chi những kẻ mất thiên đường!
Nếu Chúa biết bao nhiêu lòng hốt hoảng,
Trong sầu đen đã gẫy cánh như dơi;
Nếu Chúa biết bao nhiêu giòng lệ đắng,
Chảy như sông, không rửa sạch sầu đời;
Nếu Chúa biết bao nhiêu hồn ly tán,
Vì đã nâng bình lửa ấp lên môi:
Thì hẳn Chúa cũng thẹn thùng hối hận,
Đã sinh ra thân thể của con người.
THU
Hôm qua thu mới về,
Với một cành hoa gãy.
Sương nặng gieo đầu tre,
Lạnh tràn theo gió đẩy.
Thu tới trong vườn bên,
Ngợ ngàng màu cúc mới.
Đêm qua bên láng giềng,
Êm tựa nhàn, thu tới.
Cô gái nhỏ thung dung,
Qua miếng vườn hoa nhỏ.
Đất nằm im dưới cỏ,
Hoa tạ màu nhớ nhung.
THU RỪNG
Bỗng dưng buồn bã không gian
Mây bay lũng thấp giăng màn âm u.
Nai cao gót lẫn trong mù
Xuống rừng nẻo thuộc nhìn thu mới về.
Sắc trời trôi nhạt dưới khe;
Chim đi lá rụng, cành nghe lạnh lùng.
Sầu thu lên vút song song.
Với cây hiu quạnh, với lòng quạnh hiu.
Non xanh ngây cả buồn chiều,
- Nhân gian e cũng tiêu điều dưới kia.
THUYỀN ĐI
Trăng lên trong lúc đang chiều
Gió về trong lúc ngọn triều mới lên.
Thuyền đi, sông nước ưu phiền;
Buồm treo ráng đỏ rong miền viễn khơi.
Sang đêm thuyền đã xa vời;
Người ra cửa biển, nghe hơi lạnh buồn.
Canh khuya tạnh vắng bên cồn,
Trăng phơi đầu bãi, nước dồn mênh mang.
Thuyền người đi một tuần trăng,
Sầu ta theo nước, tràng giang lững lờ.
Tiễn đưa dôi nuối đợi chờ
Trông nhau bữa ấy, bây giờ nhớ nhau.
TIỄN ĐƯA
Chân rộn, lòng đau xé
Tay buông, dáng não nùng.
Đứng dừng trông mắt lệ,
Đi bắc cầu nhớ nhung.
Người xa, buồn lại gần
Tai nặng lời giao thân
Ngã ba áo lặn...
Dặm trường thương cố nhân.
Gió về, chiều sẽ kể...
Bước chậm tưởng gần người
Cây dài lung bóng xế
Sương sầu gieo xuống vai.
TÌNH MẤT
Ôi! Những kẻ tôi chỉ chào một bận,
Chân xa mau, lòng chưa kịp giao thân,
Trên đường tôi nếu trở lại vài lần,
Chắc ta đã yêu nhau rồi, - hẳn chứ..
Một lời nói nếu có gan ướm thử;
Một bàn tay đừng lưỡng lự trao thơ;
Một lúc nhìn thêm, đôi lúc tình cờ,
Chắc có lẽ đã làm nên luyến ái...
Yêu biết mấy nếu có lần gặp lại!
Tôi vụng về, tôi ngơ ngác, nên chi
Người bên tôi mà để người đi,
Tôi làm nũng, quyết giữ lòng kiêu hãnh;
Người ở đó, tôi làm như ghẻ lạnh;
Người đi rồi, thôi mong mỏi gì đâu!
Những bàn tay đáng lẽ phải giao nhau,
Hờ hững thế! Không chịu cầm lưu luyến.
Ôi! Những kẻ cùng tôi không hứa hẹn!
Người không quen nhưng tôi chắc sẽ yêu;
Mặt vừa nhìn mà chân đã muốn theo;
Tình mới chép một hai dòng nhật ký;
Tên viết tắt, tin rằng lòng nhớ kỹ
Bạn một hôm đi đến rất tình cờ;
Tình quên đi ở trong những bức thơ
Viết không gửi, xếp nằm trong sách cũ;
Ôi! Bao kẻ chỉ một lần gặp gỡ!
Bởi vì sao lòng tôi rất thương đau
Khi nghĩ thầm: "nếu ta đã gần nhau!..."
TÌNH TỰ
Sáng
hôm nay hồn em như tủ áo
Ý trong veo là lượt xếp từng đôi.
Áo đẹp chưa anh! Hoa thắm thêu đời
Áo mơ ước anh bận giùm chiếc nhé.
Vàng rạng cùng xanh, hồng cười với tía,
Xin mời anh chọn hình sắc yêu đương.
Hồn em đây đủ muôn ánh nghê thường,
Anh hãy bận hồn em màu sáng chói.
Anh có biết hôm nay là ngày hội.
Của lòng ta. Em trần thiết, trang hoàng.
Anh đã về; em nghe dưới chân vang
Hoa lá nở với chuông rền giọng thắm
Thủa chờ đợi, ôi, thời gian rét lắm.
Đời tàn rơi cùng sao rụng cảnh canh thâu;
Và trăng lu xế nửa mái tình sầu,
Gió than thở biết mấy lời van vỉ?
Lòng em nhớ lòng anh từ vạn kỷ.
Gặp hôm nay nhưng hẹn đã ngàn xưa
Yêu giữa đời mà hồn ở trong mơ
Tình rộng quá, đời không biên giới nữa.
Đây cửa mộng lòng em, anh hãy mở
Màu thanh thiên rời rợi, gió long lanh:
Hồn nhớ thương em dệt áo dâng anh
Bài thơ này đã được nhạc sĩ Hoàng Thanh
Tâm phổ nhạc thành bài hát Một
ngày cho tình yêu.
TRÀNG GIANG
Bâng
khuâng trời rộng nhớ sông dài
H.C
Tặng Trần Khánh Giư
Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp,
Con thuyền xuôi mái nước song song.
Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả;
Củi một cành khô lạc mấy dòng.
Lơ thơ cồn nhỏ gió đìu hiu,
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều
Nắng xuống, trời lên sâu chót vót;
Sông dài, trời rộng, bến cô liêu.
Bèo giạt về đâu, hàng nối hàng;
Mênh mông không một chuyến đò ngang.
Không cầu gợi chút niềm thân mật,
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng.
Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa.
Lòng quê dợn dợn vời con nước,
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.
Bài thơ này được sử dụng trong các chương
trình SGK Văn học 11giai
đoạn 1990-2006, Ngữ văn 11 từ
2007.
TRÌNH BÀY
Tôi sẽ đến trước mặt người, Thượng Đế!
Để kêu than, khi tôi đã lìa đời;
Khi lá rụng, và hồn tôi đã xế,
Sang bên kia thế giới của loài người.
Trước Thượng Đế hiền từ tôi sẽ đặt,
Trái tim đau khổ héo thuở trần gian.
Tôi sẽ nói:
"Này đây là nước mắt,
Ngọc đau buồn, nguyên khối vẫn chưa tan,
Người biết đấy, lòng tôi trong trắng lắm,
Người cho sao tôi giữ vậy, như gương;
Mặt trời đẹp, sắc đời đua nở thắm,
Tôi đã đành mang nặng nghiệp yêu thương.
Từng bước lạnh teo, một mình lủi thủi,
Tin ngây thơ: hồn sẽ hiểu qua hồn;
Tôi đâu biết thịt xương là sông núi
Chia biệt người ra từng xứ cô đơn.
Cả linh hồn, tôi đem cho trọn vẹn;
Vốn nhà nghèo không quen thói bán buôn,
Đến những kẻ mới vờ duyên hứa hẹn,
Tôi cũng cho trọn vẹn cả linh hồn.
Đầu gối rã rời, tôi đứng chờ đã mệt;
Tôi trông mong hai mắt tối đen rồi,
Tôi đã khóc những đêm sầu đến chết
Thuở trần gian - xin Thượng Đế thương tôi.
Tuổi non dại lòng tôi say mến bạn,
Khi thanh xuân, tôi mỏi chạy theo tình.
Nhưng cô độc đã thầm ghi trên trán,
Lòng lạc loài ngay từ thuở sơ sinh.
Lòng tôi đây, trọn một đời thương nhớ;
Hồn tôi đây, thiên hạ bỏ đìu hiu;
Người nhìn xem, chân tôi muôn dấu rổ,
Thủng gai đời, đây tay vói tình yêu.
Hỡi Thượng Đế! tôi cúi đầu trả lại,
Linh hồn tôi đà một kiếp đi hoang.
Sầu đã chín, xin Người thôi hãy hái!
Nhận tôi đi, dầu địa ngục, thiên đường."
Rồi tôi khóc, và đầu tôi ngã gục,
Mắt tôi mờ, và tay của tôi xuôi.
Không biết nữa, thiên đường hay địa ngục;
- Quên, quên, quên đã mang trái tim người.
TRÒ CHUYỆN
I
Chiều lại xuống ở trên lầu cô tịch;
Chờ thi nhân đã chết tự ngàn xưa,
Nói chuyện cùng - chiều không nắng không mưa,
Không sương gió, chỉ có sầu vạn thủa.
Đời hưu quạnh, thời gian nghiêng bóng nhớ,
Phố không cây thôi sầu biết bao chừng;
Chỉ mơ hồ trùng điệp với mông lung,
Buồn vạn lớp trên mái nhà dợn sóng
II
Nghìn năm trước thủa các người mơ mộng,
Yêu trăng sao và thương nhớ gió mây
Mê giai nhân, liễu mảnh, với hồ đầy,
Mầu năm tháng cũng ngậm ngùi thế nhỉ
Cùng một hận truyền nhau từng thế kỷ
Thì về đây, hỡi thi sĩ muôn xưa!
Chiều hiu hiu khuêu gợi nhớ nhung hờ,
Câu tâm sự gọi duyên người kim cổ.
III
Em chiêu niệm các anh, hồn rạng lửa,
Đuốc muôn sao đã thắp ở mặt trời.
Hãy về đây hỡi thi sĩ muôn đời
Đời lạnh thế, mình em sao chịu nổi.
Trời! ảo não những chiều buồn Hà Nội,
Hồn bơ vơ không biết tựa vào đâu;
Mây không bay, thương nhớ cũng không màu
Nắng không xế và lòng sầu mất hướng.
TRÔNG LÊN
|
Nằm im dưới gốc
cây tơ TỰU TRƯỜNG Giờ náo nức của một thời trẻ dại VẠN LÝ TÌNH Người
ở bên trời ta ở đây; XUÂN Luống
đất thơm hương mùa mới dậy XUÂN Ý Đêm
vừa nhẹ, gió vừa mơn |
|
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét