Được cái gì?! Được làm người

Lê Phú Khải

Cũng như mọi người, tôi có nhiều bạn bè. Nào bạn học phổ thông, bạn học thời sinh viên, bạn thời công tác… Bạn tôi hay đến chơi, hoặc gặp gỡ bất ngờ… Trước đây mỗi lần gặp gỡ thường tay bắt mặt mừng, chuyện trò vui vẻ. Nhưng chừng mươi năm gần đây, khi thấy tôi viết bài phản biện trên các mạng xã hội, tham gia các tổ chức dân sự như Câu lạc bộ Lê Hiếu Đằng, Ban vận động Văn đoàn độc lập…, đi biểu tình chống Trung Quốc xâm lược biển đảo Việt Nam, đi thắp hương tưởng nhớ các anh hùng liệt sĩ hy sinh tại chiến tranh biên giới 1979, hy sinh bảo vệ Hoàng Sa, v.v. và v.v., nhiều bạn đã hỏi tôi:

- Mày làm như thế được cái gì? Để làm gì?… Cái nước này nó thế…

Tôi nghe mãi câu hỏi: “Mày làm như thế được cái gì?”. Nghe đến phát chán, nên tôi quyết định trả lời dứt khoát: “Tao làm như thế để được làm người! Bao nhiêu năm nay sống dưới chế độ độc tài toàn trị, tao phải làm con chó, nay tao muốn làm người những ngày cuối đời trước khi về với ông bà tổ tiên!”. Bạn tôi có người hỏi lại: “Sao lại phải làm con chó?”. Tôi giải thích: “Tao là nhà báo mà viết cái gì cũng bị kiểm duyệt, cắt xén, viết đúng sự thật, viết lời bênh vực nhân dân bị cướp đất cướp nhà, viết ca ngợi các anh hùng giữ đảo giữ biển, viết về ngư dân đi đánh cá bị tàu Trung Quốc bắn chìm thì… không được đăng!… Vậy không phải là thằng bồi bút, là con chó thì là cái gì?”.

Thế là các bạn tôi tản đi hết. Và, từ đó không còn ai dám đến chơi với tôi nữa. Bạn tôi biết tất cả, biết mọi điều đểu cáng đang xảy ra trong xã hội nhưng họ im lặng để an toàn và giữ lấy miếng ăn cho gia đình mình, con cháu mình.

Nước đã mất ở Bauxite Tây Nguyên, ở Vũng Áng Formosa… Ở đó người Việt Nam không vào được, là lãnh địa của giặc Tàu ngay trên đất mẹ Việt Nam. Nước đang bị tàn phá môi trường vì các nhà máy điện than ở Bình Thuận, đang bị bọn du lịch phương Bắc ồ ạt kéo vào Nha Trang và khạc nhổ bừa bãi, và mặc áo có hình lưỡi bò… Nước sắp bị “bán nước từng phần” ở các đặc khu Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc… Các bạn tôi đều là giáo sư, tiến sĩ, thầy giáo cấp 3, nhà báo nhà văn cả… nhưng bụi than ở nhà máy miền Trung chưa bay vào bát cơm của gia đình họ, nên họ quyết im lặng để sống, để hưởng…

Có ông cán bộ Đảng chức to đùng đùng từng hùng hổ tuyên bố một câu, mà cả nước ai cũng biết: Chế độ này là chế độ “vua tập thể”! Vậy là ông ấy biết tất cả, nhưng chỉ nói được một câu như thế rồi im re! Vì con ông đang làm Vụ trưởng, nghe đâu mới lên Thứ trưởng… ông quyết giữ nồi cơm cho con ông… mặc cho “vua tập thể” phá tan hoang đất nước! Ôi sao đất nước lại lắm kẻ hèn mạt đến thế!

Nhưng tôi không buồn vì bạn bè xa lánh… Tôi đã thấy hàng ngàn người già trẻ trai gái, đa phần không phải “trí thức” là giáo sư, tiến sĩ… như bạn tôi, đã xuống đường hô vang “Cho thuê đặc khu là bán nước!”. Có lần bác sĩ Nguyễn Khắc Viện đã bảo tôi: Trí thức đích thực không phải là bột mỳ, nhưng họ là bột nở, nhờ có viên bột nở mà cục bột mỳ nở thành cái bánh mỳ…

Cái công việc mà các bậc trí thức đã kiên trì làm mấy chục năm qua như các anh Hà Sỹ Phu, Nguyễn Đình Cống, Hoàng Hưng, Nguyên Ngọc, Phạm Toàn, Trần Văn Thủy, Nguyễn Quang A, chị Nguyên Bình, anh Lê Công Giàu, Huỳnh Tấn Mẫm, Hạ Đình Nguyên và bao người khác quả là không uổng…