Lời giới thiệu (của người dịch Trần Văn
Giang)
– Bài viết này phổ biến trên trang “Blog” của cô Blossom
O’Bradovich, một nữ y tá trẻ tuổi người Mỹ gốc Anh Quốc. Cô O’Bradovich là một
tay du lịch loại “backpacking” (người trong nước gọi là “Tây Ba-lô”) không biết
mệt mỏi. Cô ta ghi lại chi tiết các kinh nghiệm trong thời gian cô đi du lịch
các nước Á châu; trong đó có Việt nam.
Tôi chỉ dịch lại phần kinh nghiệm về Việt Nam của cô
O’Bradovich để chúng ta cùng nhau suy gẫm về vấn đề văn hóa và giáo dục của
người Việt hiện sống trong xã hội Việt Nam qua cái nhìn của một người ngoại
quốc – nhất là người Tây phương.
Trần Văn Giang
*
Đây là 6 điều kỳ quặc
tôi thấy chỉ có ở Việt Nam:
1- Bóp còi xe liên tục
Người Việt Nam bóp còi xe liên tục với chủ ý muốn nói là “Ê,
tôi đang đi tới đây…” khác hẳn với người Tây phương chỉ bóp còi khi tức giận
người đi xe phía trước, hay tỏ ý muốn họ tránh ra ngay. Nói cách khác, người
Việt bóp còi xe có kèm với nụ cười và một cái gật đầu có ý thông báo là “Tôi
đang đi đàng sau bạn” hơn là “một dấu hiệu của sự tức giận, muốn chửi thề.”
Ngoài ra, sự việc người đi bộ lao đầu thẳng vào các dòng xe
nhộn nhịp đang đi tới là chuyện hoàn toàn bình thường; bởi vì người lái xe sẽ
không bao giờ dừng lại nhường cho bạn đi qua, mà họ sẽ tìm mọi cách tránh bạn.
Thật ra, nếu không đi như vậy (lao thẳng vào) thì vô phương mà băng qua đường ở
phố xá Việt Nam.
Chạy xe ở Việt Nam không phải là chuyện dễ dàng đâu. Dù đã
biết bấm còi hoàn toàn không có hiệu quả gì cả nhưng người chạy xe vẫn cứ bấm
túi bụi y như là muốn gọi phép lạ.
Có lần một anh xe ôm chở tôi, thình lình anh ta dừng xe ngay
giữa đường lộ, tắt máy để… dùng “Google Translation” cấp tốc (trên điện thoại
di động?) và gõ cho tôi biết bằng dòng chữ Anh ngữ là “Cô thật xinh đẹp!” trên
màn hình trong khi hàng loạt xe vận tải phải chạy vòng quanh chúng tôi để
tránh. Tôi hoảng hồn tưởng sắp có tai nạn xẩy đến; nhưng kỳ lạ vẫn chỉ thấy
dòng xe đông đảo chạy tránh chúng tôi! Chuyện này không thể xảy ra ở Tây phương
hay các nước phát triển. Nếu ở Mỹ, thì có lẽ chúng tôi đã bị xe cộ cán chết mất
đất rồi!
2- Không có khái niệm về thời gian
Dường như Việt Nam không hề có chút khái niệm gì về thời
gian. Mỗi khi tôi hỏi một người Việt Nam về thời gian cần để làm xong một
chuyện gì đó thì không có một ai biết trả lời tôi như thế nào? Thời gian có một
ý nghĩa khác biệt ở Việt Nam: Mọi người cho là “cứ khi nào xong là xong. Xem
giờ giấc làm quái gì?” Ngược lại, đối với người Tây phương thời gian là vấn đề
rất quan trọng đã ăn sâu vào tiềm thức từ bé chứ không thể xem là “sao cũng
được!” Kể ra ở đây (VN) vì vấn đề thời gian khá cởi mở cũng làm đời sống thoải
mái, dễ thở, đỡ căng thẳng hơn. Ngoại trừ trường hợp bạn đang bấn lên khi muốn
bắt cho kịp chuyến tàu sắp rời bến, và sau khi hỏi người Việt khi nào tàu chạy
thì được trả lời là “sắp rồi” hay “đừng quá lo lắng.”
Một trường hợp khác khi tôi dạy học ở một Trung tâm Anh Ngữ.
Tôi nhận một bảng phân giờ mà thực ra chẳng có ý nghĩa gì cả. Chẳng hạn, một
buổi sáng, tôi vào lớp lúc 7 giờ và bắt đầu công việc dạy học thì một nhân viên
người Việt bước vào lớp, kéo tôi ra khỏi lớp và nói: “Buổi học đã bị hủy bỏ.”
Nghĩa là tôi phải ngồi chờ loanh quanh đâu đó trong sân trường cho đến giờ của
lớp kế tiếp (?)
Tôi chỉ được thông báo sự thay đổi quan trọng vào phút chót,
hoặc đã quá muộn. Người đến thông báo thường nói với tôi là: “Đừng lo lắng. Mọi
chuyện sẽ ổn thỏa. Bạn cứ ngồi chờ.” Rồi sau đó, mọi người tự nhiên xem như
không có vấn đề gì phải quan tâm – Cứ kiên nhẫn và chấp nhận thôi. Trong khi đó
họ lại không muốn thầy giáo nước ngoài có những thay đổi vì lý do riêng vào
phút chót.
3- Thức ăn, thức uống quái đản
