Tuấn Khanh
|
Từ lâu, Việt Nam được coi là một quốc gia độc lập, nhưng
tôi nghĩ đó chỉ là độc lập trên danh nghĩa thôi.
Trong cuộc chiến tranh Nam Bắc, mọi quyết sách trong cuộc
chiến, rõ ràng không phải đến từ Hà Nội hay Sài Gòn, mà xuất phát từ Moscow,
Bắc Kinh hay Washington. Việt Nam lúc đó chỉ là một quân cờ nhỏ trên bàn cờ
quốc tế. Người Việt trở thành quân cờ trong tay kẻ khác.
Còn sau hội nghị Thành Đô (1990), tôi để ý thấy rõ: cứ trước
mọi kỳ đại hội Đảng, là có phải có phái đoàn của Việt Nam sang xin ý kiến của
Trung Quốc. Đại hội xong, nhân sự yên chỗ, thì lại có đoàn sang Bắc Kinh để
báo cáo. Vậy thì độc lập ở chỗ nào? Không chỉ vậy, chẳng hạn như vụ Bauxite
Tây Nguyên cũng là một ví dụ. Hơn 200 trí thức lớn của Việt Nam viết thư kiến
nghị, can ngăn nhà cầm quyền về môi trường, về an ninh quốc phòng… nhưng họ vẫn
bất chấp. Cho đến nay thì hậu quả tai hại khôn lường, mà tất cả chỉ vì muốn
cung phụng cho Trung Quốc.
Nhiều người sợ rằng Trung Quốc mạnh lên, không thuận ý thì
sẽ xảy ra chiến tranh như năm 1979. Thế nhưng điều đó không còn cần thiết, vì
Bắc Kinh đã nắm được ngoại giao, tác động được cá nhân hay nội bộ, muốn lái
đi đâu thì lái. Do đó cần đặt dấu hỏi là chúng ta có thật sự độc lập hay
không?
|
Không thể không thấy bản Yêu sách 2109 với
tám điểm gửi đến nhà cầm quyền Việt Nam, là một văn bản thú vị cũng như có sức
tác động mạnh mẽ trong người dân. Thế nhưng cũng vì sự mạnh mẽ này mà không ít
người lo ngại rằng đó là một thách thức với thể chế, nhất là vào thời buổi tòa
án dành cho người bất đồng chính kiến diễn ra không ngớt.
Đặc biệt là sau vài tuần lễ, từ lúc bản Yêu sách 2019 được
phát đi, mọi thứ đều là im lặng. Có thể đó sự im lặng của nhận thức thiện chí –
tạm hy vọng – hoặc đó có thể là sự im lặng trước bão tố với những âm mưu thấp
hèn.
Cuộc trò chuyện cuối năm với nhà báo Võ Văn Tạo, người ký
tên trong bản Yêu sách 2019 này, đã mở ra thêm nhiều chiều suy nghĩ
khác. Đặc biệt, về suy nghĩ của những người dấn thân cho sự thay đổi tốt đẹp của
đất nước, vốn chỉ có trái tim yêu nước, sẳn sàng đối diện với dùi cui, ngục tù
hay lý luận hàm hồ chủ nghĩa.
***
Một lần nữa, Yêu sách – hay thư ngỏ của giới trí thức Việt
Nam gửi đến nhà cầm quyền đã rơi vào im lặng. Theo ông những người soạn ra bản
Yêu sách 2019 có nên thất vọng trước sự im lặng này không?
Thật ra những thư ngỏ, kháng nghị hay yêu sách… của giới trí
thức hay tranh đấu cho dân chủ tự do của Việt Nam, hầu hết mọi người khởi xướng
hay ký tên đều không kỳ vọng gì nhiều. Vì theo dõi trong suốt bao nhiêu năm
nay, cho thấy những người cộng sản cầm quyền không hề lắng nghe.
Nhìn lại để thấy, bản yêu sách được nhóm Ngũ long ở Paris
chuyển đến hội nghị Hòa bình Versailles (1919) thì ít nhiều gì đó, người Pháp
cũng tiếp thu, đặc biệt với hội nghị Mặt trận bình dân. Còn những tuyên bố,
khuyến nghị… của giới nhân sĩ, tranh đấu… gửi đến nhà cầm quyền Việt Nam mấy chục
năm nay, đều bị rơi vào quên lãng. Đó là chưa nói đến chuyện họ phản ứng ngược
lại, khủng bố. Thi thoảng họ cũng bị tác động và chỉnh sửa, nhưng không đáng kể.
Chính vì vậy, mục tiêu mà bản Yêu sách hướng đến nhà cầm quyền thì
ít, mà cái chính là gửi gắm đến đồng bào.
Yêu sách nhằm thức tỉnh mọi người rằng sống trong mọi
thời đại văn minh, thì con người cần có những quyền tối thiểu nào, và hôm nay
chúng ta đã có những cái gì? Đây là cơ hội để so sánh 100 năm qua ở Việt Nam,
quyền con người đang tiến lên hay thụt lùi? Đồng thời bản Yêu sách này
cũng nhắm đến các quốc gia đang có mối quan hệ với Việt Nam để nói cho họ rõ hiện
trạng nhân quyền ở Việt Nam hiện nay ở mức độ nào. Nếu có thiện chí với người
dân Việt Nam, các quốc gia đó sẽ góp phần tác động với nhà cầm quyền.
