Thứ Sáu, 1 tháng 11, 2019

‘Tăng trưởng 7%’ sao vẫn phải vay nợ $20 tỷ/năm?


Phm Chí Dũng

Mt nghch lý kinh khng đã, đang và s còn hin hình trong ‘nn kinh tế đnh hướng xã hi ch nghĩa’ và trong ‘chính ph kiến to’ Vit Nam: trong tài khóa năm 2020, Chính ph ca Th tướng ‘C L M V’ Nguyn Xuân Phúc d kiến phi vay đến 460.000 t đng, tương đương khong 20 t USD đ ‘bù đp ngân sách’, bt chp Chính ph này vn tung ra các báo cáo đy lc quan v tc đ tăng trưởng GDP lên đến 7% và ging ht ch s thành tích GDP ca ‘Đng anh’ Trung Quc, gp đôi mc tăng trưởng ca Hoa Kỳ và gp gn 3 ln mc tăng trưởng ca Liên minh châu Âu (EU).
Vì sao li nghch lý?
T ‘GDP ma’ đến ‘vay đo n
Nếu qu thc kinh tế Vit Nam tăng trưởng đến 7% GDP thì tr đi khong hơn 4% trượt giá (đây là t l lm phát ‘ma’ do Chính ph ‘kiến to’ ch hoàn toàn không phi là lm phát thc), vn còn li đến 3% tích lũy cho ngân sách, tương đương 6 - 7 t USD.
Nhưng trong thc tế, mt s chuyên gia phn bin đc lp đã tính li rng GDP thc ca Vit Nam ch đt khong 2 - 2,5% - căn c theo s liu ca Tng cc Thng kê. Nhưng vì s liu ca Tng cc Thng kê li thường không đáng tin cy do quá thiên v ch nghĩa thành tích và đng cơ chính tr ‘Đi hi 13’ mà do đó thường vng hoc khng, người ta cn có nhng s liu thc tế hơn nhiu đ tính li GDP. Theo đó, không loi tr kh năng GDP ca Vit Nam ch tăng khong mt vài phn trăm, thm chí là âm, phù hp vi tình trng s doanh nghip b gii th và phá sn ngày càng nhiu, cùng tc đ đy tín dng ra th trường b suy yếu, cho thy sc khe nn kinh tế khá m yếu và mang nhiu triu chng suy thoái trong nhng năm gn đây.
Hơn na, ch trong trường hp GDP tăng trưởng thp, nn kinh tế và ngân sách quc gia mi ít hoc không có tích lũy, và do đó mi cn phi vay n ln t trong nước và t nước ngoài. Người ta có th t hi vì sao trong rt nhiu năm qua, năm nào Chính ph cũng phi vay n t 15 - 20 t USD, trong đó có mt phn là dng ‘vay đo n’.
Trước đây, ‘vay đo n’ là cm t b chính quyn xem là ‘nhy cm chính tr’ và cm báo chí nói v nó. Nhưng v sau này khi mng xã hi phát trin và quá nhiu thông tin nhy cm được đăng ti trên mng xã hi, khái nim ‘vay đo n’ đã không còn b xem là cm k.
Còn bây gi thì đành phi huch tot ra: ‘vay đo n’ tc vay n mi đ tr n cũ.
Trong nhiu năm qua, thc tế đã được chính gii chuyên gia tài chính nhà nước xác nhn là ngân sách Vit Nam không còn kết dư, cũng chng còn ngun d phòng đ tr cho vô s các khon n trong nước và nước ngoài, mà phi cm đu vay mượn: nước ngoài vay t Ngân hàng Thế gii, Qu Tin t Quc tế, Ngân hàng Phát trin Á châu, Nht Bn và mt s nước khác, vi phn ln s tin vay được dùng đ tr n cho n gc và lãi cho chính nhng ch n này; còn trong nước vay t các ngân hàng thương mi c phn, t qu Bo him xã hi và Bo him y tế, và đi li là phát hành ‘trái phiếu Chính ph’ đ tr n, nhưng thc cht trái phiếu này mt giá nhanh theo thi gian và chng có gì bo đm là s bù đp vn gc cho nhng ch n.

Không phi bng dưng mà trong nhng năm gn đây, báo chí và dư lun xã hi lo lng v hai qu Bo him xã hi và Bo him y tế phi chu nguy cơ v qu. Hai qu này được tích góp t tin ca ngưới lao đng và dân chúng, b Chính ph ‘vay bt buc’ nhưng chng có gì bo đm là s hoàn tr nguyên trng và nguyên giá tr tin cho người dân.
Hin thi, n nước ngoài ca Chính ph - được công b chính thc - đã vượt quá 100 t USD. Còn n nước ngoài ca khi doanh nghip, trong đó ch yếu là doanh nghip nhà nước, cũng hơn 100 t USD. Nếu tính c phn n vay trong nước, tng n công vào thi đim năm 2019 có th xp x 500 t USD, tc gp hơn hai ln GDP mi năm ca Vit Nam (gn 500 t USD bao gm n công Vit Nam đã được xác đnh là 431 t USD vào năm 2016, cng vi n tăng thêm mi năm khong 20 t USD t năm 2017 đến nay).
Thi ‘phá chưa tng có’ chưa h dng li
Sau đi Th tướng Nguyn Tn Dũng b xem là ‘ăn c’ và ‘phá chưa tng có’, Chính ph ‘đ v’ Nguyn Xuân Phúc va phi cm mt tr n cho đi Chính ph trước, nhưng cũng không quên ‘kiến to’ nhng chiêu thc mi đ vay n thêm nhm làm giàu cho các nhóm li ích giao thông, khiến núi n công ngày càng chng cht lên b vai dân tc ch còn giơ xương.
Mt trong nhng th đon như thế đã l din: vào năm 2018 và 2019, Nguyn Xuân Phúc đã trc tiếp ch đo Tng cc Thng kê ‘tính li GDP’ và t đó ‘lòi’ thêm đến 76.000 doanh nghip, do đó đã làm cho mi đu người dân Vit bng nhiên có thêm 400 USD, còn GDP được tăng đến 30%.
Theo Lut v N công, t l n công quc gia được tính theo công thc: n công/GDP. Mu s GDP càng ln thì t l n công càng nh và do đó càng làm cho tình trng vay n (vay trong nước và vay nước ngoài) ca Chính ph ln các doanh nghip “an toàn” hơn, đng thi có thêm lý do đ Chính ph báo cáo và công b v thành tích “bo đm an toàn n công” ca mình.
Th pháp kinh tế - chính tr quá sc đơn gin là ch cn làm vài phép tính, cng thêm 30% phn kinh tế phi chính thc vào GDP thì ngay lp tc t l n công s gim đến 15%, tc ch còn khong 50% GDP, tr thành mt con s còn bóng ln hơn c báo cáo n công “ch có 55% GDP” thi Nguyn Tn Dũng.
Khi đó, các tp đoàn và doanh nghip nhà nước cùng Chính ph s tha h vay được ít ra 15% GDP na, tương đương khong 30 t USD, chng hn “phc v d án trng đim sân bay Long Thành và đường b cao tc Bc Nam”. Hai d án này ln lượt chiếm vn đu tư là 16 t USD và hơn 15 t USD, cng li xp x vi “quota” 30 t USD mà Chính ph có th vay trc tiếp hoc bo lãnh vay nếu thành công trong vic “tính li GDP”. Đó là chưa k đến d án đường st cao tc Bc Nam mà B GTVT đã ‘v’ đến 58 t USD… Cơ hi đ các nhóm li ích “ăn tàn phá hi” vn ODA và nhng ngun vn vay khác s li m ra không khác gì thi Nguyn Tn Dũng.
Nếu kch bn “tính li GDP” thành công theo “yêu cu đc bit” ca Th tướng Phúc, gn 100 triu dân Vit s càng có cơ hi đi thêm gánh nng n nn ngp đu cho hin ti và cho rt nhiu đi con cháu mai sau.
Nhưng còn qu d tr ngoi hi quc gia - vn thường được Chính ph Nguyn Xuân Phúc t hào lên đến hơn 70 t USD? Ti sao Chính ph không dùng qu này đ tr n nước ngoài?
Núi n đang lao đến kỳ đáo hn
Ngay c kho d tr ngoi hi quc gia hơn by chc t USD cũng ch là mt khái nim tm b v mt an toàn ngoi thương, vì ch đáp ng cho tiêu chí ti thiu ba tháng nhp khu, trong khi còn phi chi tr n nước ngoài và chi dùng cho đi ngũ gn 3 triu công chc viên chc hành chính vi ít ra 30% trong s đó là ăn không ngi ri và ‘hành là chính’.
Nhưng li chng có gì chc chn và minh chng cho báo cáo tô hng ca Chính ph v con s trên 70 t USD trên, bi cho ti nay, Ngân hàng Nhà nước trước sau vn ch thông tin duy nht con s này mà không minh bch bt kỳ chi tiết nào v cơ cu ca qu d tr ngoi hi (bao nhiêu phn trăm là USD, vàng và ngoi t chuyn đi được (SDR)). Cũng bi thế, con s hơn 70 t USD ca qu này vn b nghi ng rt ln là ‘s ma’, còn thc tế ngoi t trong qu thp hơn nhiu.
V thc cht, ngân sách Vit Nam đang thiếu tin nghiêm trng, đc bit là thiếu tin đ tr các khon n gc và lãi nước ngoài lên đến hàng chc t USD mi năm, và nhiu khon n đang lao đến kỳ đáo hn vào nhng năm 2020 và 2021, bt chp Nhà máy In tin quc gia thuc Ngân hàng Nhà nước Vit Nam đã rt thường báo lãi ln trong hơn mt thp k và qua do… in tin t.
P.C.D.


Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét