Nguyễn
Đình Cống
Xã hội VN hiện nay có
quá nhiều tệ nạn trầm trọng . Để phát
triển đất nước thì một trong những nhiệm
vụ quan trọng là tìm cho đúng nguyên nhân gốc của tệ nạn để khắc phục.
Trước tiên xin nêu vài hiểu
biết về phạm trù nguyên nhân – kết quả : Trong một quá trình (QT) nguyên nhân (
NN ) có trước và tạo ra kết quả (KQ) . Xét các QT liên tiếp nhau, KQ của
QT trước là NN của QT sau. Có KQ Ao là do NN
A1, có A1 là do A2, có A2 là do
A3… Cứ truy như vậy trở về trước sẽ tìm
ra một dãy các Ai kế tiếp và nếu cứ truy
mãi thì đến lúc bí và phải công nhận là “ tại Trời sinh ra thế” ( Ngẫm hay muôn
sự tại Trời- Truyện Kiều ). Chỉ có thể truy đến một nguyên nhân Ar nào đó thấy
là vừa đủ để xem xét thì tạm dừng lại. Như vậy A1 là NN trực tiếp còn Ar được xem là NN gốc . Một NN có thể gây ra nhiều
KQ khác nhau và một KQ cũng có thể do nhiều NN đồng thời gây nên.
Tìm NN là để biết ,
quan trọng hơn là để xử lý. Với KQ
tốt thì tìm cách tăng cường , với KQ xấu thì tìm cách hạn chế hoặc xóa bỏ. Nguyên nhân trực tiếp, cụ thể thì dễ tìm, còn
NN gốc thì khó tìm hơn vì nó thường ở dạng ẩn dấu.
