Nhân ngày tết nguyên tiêu mới kể LÝ LONG TƯỜNG - VỊ BẠCH MÃ HOÀNG TỬ ĐÁNH BẠI QUÂN MÔNG CỔ TRÊN XỨ CAO LY

 Minh Bảo

Lịch sử hay nhắc đến nhà Trần với 3 lần thắng quân Mông Cổ như một thần tích. Nhưng ít ai biết là trên xứ Cao Ly xa xôi, một dũng tướng Đại Việt cũng đường hoàng đánh bại quân Nguyên Mông đến 2 lần. Đó chính là hoàng tử Lý Long Tường.

Hàn Quốc hay Cao Ly ngày xưa là một xứ sở xinh đẹp và có nền văn hóa lịch sử rất đáng ngưỡng mộ. Trong thời đại ngày nay, họ đã thành công khi phần nào khôi phục văn hóa cổ và định hình văn hóa hiện đại, đồng thời còn xuất khẩu văn hóa “Made in Korea” ra khắp thế giới.

Những chàng trai cô gái Hàn Quốc xinh tươi trong các series phim truyền hình trở nên vô cùng nổi tiếng và hút khán giả, đặc biệt ở Việt Nam.

Nhân ngày tết nguyên tiêu Tân Sửu, xin gửi đến các bạn câu chuyện độc đáo về “Bạch mã Hoàng tử” thật sự ở Cao Ly nhưng lại đến từ Việt Nam khoảng… 800 năm trước.

Chúng tôi đang kể về Hoàng tử Lý Long Tường (李龍祥, Hàn ngữ: 이용상/ Yi Yong-sang). Ông là hoàng tử triều Lý nước Đại Việt, sau trở thành Hoa Sơn Tướng quân (Hwasan Sanggun) nước Cao Ly và là ông tổ của dòng họ Lý Hoa Sơn (Hoa Sơn Lý thị) ngày nay tại Hàn Quốc.

Từ Đại Đô Đốc Hải Quân đến người tỵ nạn xứ Cao Ly

Lý Long Tường sinh năm 1174 (Giáp Ngọ), là con thứ bảy của vua Lý Anh Tông (trị vì 1138-1175) và Hiền phi Lê Mỹ Nga. Ông được ban chức Thái sư Thượng trụ quốc, Khai phủ nghị đồng tam tư, Thượng thư tả bộc xạ, lĩnh đại đô đốc hải quân, tước Kiến Bình vương. Ông là em trai vua Lý Cao Tông và là chú của Lý Huệ Tông.

Với tư cách là con vua Anh Tông, em trai vua Cao Tông, chú vua Huệ Tông nên có thể nói Lý Long Tường là một trong những hoàng thất quan trọng có vai vế vào hàng cao nhất của nhà Lý. Ông lại nắm trong tay lực lượng trên biển hùng mạnh nhất trong khu vực thời bấy giờ, đó là hạm đội hải quân nhà Lý (trú đóng tại Đồ Sơn).

Công dân cuối cùng của Liên Xô là ai?

 

Khi Liên Xô tan rã thành nước Nga và các nước cộng hòa. Có một người Liên Xô không ở trên trái đất, phi công vũ trụ Sergei Krikalev. Nước Nga rơi vào khủng hoảng sau đó, không ai quan tâm đến chuyện trên trời nữa và anh hùng phi công vũ trụ bị rơi vào quên lãng. Chuyện quan trọng của nước Nga những năm 90 là ổ bánh mì chống đói.

Sergei Krikalev cũng trở thành phi hành gia bất đắc dĩ lập kỷ lục thế giới về thời gian dài nhất trên vũ trụ và vật thí nghiệm bất đắc dĩ về khả năng con người sống sót trong không gian. Các nghiên cứu và thí nghiệm khoa học cho rằng cơ thể con người ở trên vũ trụ khoảng 3 tháng trở lên sẽ bắt đầu ảnh hưởng đến xương, cơ và hệ thống miễn dịch vì vậy tối đa chỉ nên ở 6 tháng. Bức xạ vũ trụ sẽ gây ung thư. Ngoài ra, còn hàng tỉ nguy cơ khác mà con người chưa biết đến.

Đến ngày anh cần phải bay về trái đất thì anh nhận được thông báo “Cái quốc gia Liên Xô đưa anh vào vũ trụ giờ không còn tồn tại nữa. Chúng tôi không có tiền để đưa anh trở về từ trạm vũ trụ Mir ”.

Có một khoang thoát hiểm tương tự ghế phóng của phi công máy bay. Sergei có thể rời trạm Mir nhưng điều đó cũng là sự kết thúc của trạm vũ trụ. Sergei đã không từ bỏ vị trí của mình mặc dù không còn tổ quốc.

Sergei bắt buộc phải ở lại và gọi trạm vũ trụ là nhà .

Nếu Robinson Crusoe, khi một mình lạc trên hoang đảo, có thể phơi nắng, tắm biển, nằm ngắm trời, ngắm đất, vào rừng hái quả, xuống biển bắt cá cho đỡ buồn thì Sergei Krikalev chỉ có một không gian nhỏ hẹp toàn hợp kim để chui rúc. Nếu không có thần kinh thép chắc chắn điên.

Nước Nga rơi vào khủng hoảng siêu lạm phát ở Nga và bán mọi thứ có thể, các công ty nhà nước bị đem bán cho tư nhân, từ ngân hàng cho đến các công ty dầu khí được đem bán với giá rẻ mạt và trạm không gian vũ trụ Mir cũng không phải nằm ngoài ngoại lệ. Trạm không gian vũ trụ Mir thậm chí còn bị bán tống bán tháo vì sợ Sergei trầm cảm hoặc buồn chán lại nhảy vào khoang thoát hiểm nhấn nút bùm một cái thì xong vì vậy các quan chức muốn bán càng sớm càng tốt khi nó vẫn đang hoạt động. Ai có tiền là mua được. Nhật Bản mua một khoang với giá 12 triệu đô la; nước Áo bé tí thấy cơ hội chỉ cần bỏ ra có mấy triệu đô la cũng trở thành quốc gia vũ trụ xuống 7 triệu mua một khoang. Vấn đề là các nước này mua chỉ để làm thương hiệu. Sergei chỉ được cho bay về nhà khi chính phủ Đức trả 24 triệu đô la và cử phi hành gia vũ trụ lên thay thế cho Sergei.

Sergei Krikalev trở về trái đất vào ngày 25 tháng 3 năm 1992 trong bộ đồ bay của phi công vũ trụ vẫn còn viết ký tự CCCP (USSR) thậm chí khi trồi ra khỏi khoang tiếp đất, ông còn cầm lá cờ Liên Xô vẫy vẫy để cho báo chí chụp ảnh như được huấn luyện về tuyên truyền đúng bài bản dưới thời Liên Xô.

Cơ thể tiều tụy, kiệt sức, mặt tái mét, nhợt nhạt như một bóng ma, cần phải có bốn người đỡ ông xuống đất.

Nơi ông hạ cánh, ngoại ô Arkalyk, đã không còn là lãnh thổ của Liên Xô và là một phần của nước cộng hòa Kazakhstan.

Leningrad quê hương của ông đã trở thành St.Petersburg.

Với mức lương phi công du hành vũ trụ vào loại oách thời Liên Xô là 600 rúp, giờ ông chỉ có thể mua một kg xúc xích.

Cũng may sau đó nhờkiến thức, kinh nghiệm quý báu về vũ trụ của ông là thứ không ai thèm để ý ở Nga nhưng là hàng quý hiếm ở phương Tây, ông đã được tuyển mộ cho tàu con thoi của NASA và là người đầu tiên ở trạm không gian vũ trụ quốc tế ISS.

 

Ai vì tiền?

 Mạc Văn Trang

Chuyện Dư luận viên bịa đặt bôi nhọ, vu khống những người PHẢN BIỆN XÃ HỘI là “kiếm tiền", “kiếm thẻ ra nước ngoài", “phá hoại đất nước"... không nói làm gì, vì họ ăn lương để làm việc đó.

Đáng trách là nhiều người dân thường cũng nghe theo DLV, tưởng đó là thật.

Hồi tháng 3/2020 tôi dẫn Kim Chi về quê Giỗ họ, vừa bước vào nhà, bà chị dâu hớt hải: Chú về không sợ công an bắt à. Nó về phổ biến ông Mạc Văn Trang viết báo, trả lời đài nước ngoài, nói xấu dân làng Vũ La chống chính sách thu hồi đất của Đảng và Nhà nước để kiếm đô la…

- Thế dân làng có tin không? Chị có tin không?

- Thì trên tỉnh người ta về phổ biến, dân biết gì mà không tin. Dân làng cứ xì xầm lan truyền như thế, nhiều người cũng tin đấy…

Một ông bạn từ thời chăn trâu gặp tôi, nhìn trước nhìn sau, rồi bảo: Chết chết! Bài báo ông viết về Cướp đất ở làng Vũ La, bọn trẻ nó phô tô lan truyền ra khắp làng... Ông lại còn trả lời đài địch nữa…

- Đài địch là đài nào?

- Đài BBC chứ còn đài nào! Tôi hỏi thật, được nhiều tiền không mà dám làm những chuyện đó?

(Quả thật hôm đó có một ô tô và 2 xe máy của công an về đỗ ở ngoài sân Đình, mấy nhân viên an ninh mặc thường phục đứng ngồi, lố nhố, đi đi lại lại bên ngoài, trong khi cả họ nhà tôi ăn cỗ trong nhà. Cả ngày hôm đó, tôi dẫn Kim Chi đi đâu họ cũng bám theo ở khoảng cách có thể theo dõi, nhưng không đến gần hỏi chuyện. Thì ra công an về không phải để kiểm soát tôi và Kim Chi mà chỉ để dọa nạt dân làng).

Rồi hôm 27 Tết vừa rồi, thằng cháu vẫn đọc FB của tôi, đến chúc Tết, cũng hỏi, bài của bác đăng trên FB, báo nước ngoài lấy đăng có được trả tiền không?...

Cái tâm lý của dân ta bây giờ đặc sệt một thứ suy nghĩ: AI LÀM BẤT CỨ VIỆC GÌ CŨNG CHỈ VÌ TIỀN! Quả là phương thức đào luyện “con người XHCN” của Đảng CS và toàn hệ thống chính trị bao năm qua đã thành công mỹ mãn. Nguyên lý CHÍNH QUYỀN NÀO THÌ NGƯỜI DÂN ẤY đã được minh chứng!

Người dân nhìn vào các quan chức từ thôn xã đến trung ương thì rõ: Lương ba cọc ba đồng, TIỀN đâu ra mà quan chức nào cũng xe hơi nhà lầu, cuộc sống xa hoa? Chỉ có cách “Ăn của dân không chừa thứ gì", như lời bà Nguyễn Thị Doan, lúc làm Phó Chủ tịch nước đã khái quát. Hay như lời một cựu chiến binh quê tôi nói: Xã này bây giờ chả ai lãnh đạo cả, TIỀN nó lãnh đạo tuốt!

Khi Nguyên Ngọc xuống đường

 Nguyễn Quang Lập viết về Nguyên Ngọc

Nguyên Ngọc năm nay đã bước sang tuổi tám mươi. Với 11 cuốn sách hơn năm nghìn trang ông viết, cùng với hơn hai nghìn trang ông dịch từ các tác phẩm Độ không của lối viết (Rolland Barthes), Nghệ thuật tiểu thuyết (Milan Kundera) và các tác phẩm của Jean-Paul Sartre, Jacques Dournes… Nguyên Ngọc có thể yên tâm gác bút, vui thú tuổi già. Nhưng không. Ông vẫn đi và viết. Nguyên Ngọc là một trường hợp hiếm hoi của văn chương Việt: càng già viết các hay, càng sâu sắc càng thông tuệ.

Ông không thôi trăn trở về đất nước. Đất nước thời Đất nước đứng lên đến thời Đường chúng ta đi đầy gían khổ hy sinh nhưng chưa bao giờ làm ông day dứt như thế này. Từ năm 1965, trong tùy bút Đường chúng ta đi, ông đã cất cao câu hỏi : “Không biết có nơi nào nữa trên trái đất, quyền làm người được bảo vệ bằng nhiều máu đến vậy không?” Chẳng ngờ đến thế kỉ 21, khi ông đến tuổi tám mươi, câu hỏi ấy vẫn làm ông mất ngủ. Biển Đông đang dậy sóng, biên giới đang nóng lên từng ngày. Trung Quốc, ông hàng xóm khổng lồ, một thời ông đã tin vô cùng về tình hữu nghị, nghĩa anh em trong cái gọi là phe ta, giờ đây đã làm ông vỡ mộng. Trái tim già nua của ông lại sôi lên nỗi đớn đau , uất ức.

Đớn đau uất ức không chỉ vì nước lân bang, chính vì nhìn thấy đồng bào ông bị đánh chết giữa ban ngày, bị đạp vào mặt khi họ xuống đường chỉ để thể hiện lòng yêu nước. Ông giật mỉnh thảng thốt: ” Vụ Nguyễn Chí Đức không hề nhỏ đâu, đặc biệt sau tuyên bố phủi tay của ông Nguyễn Đức Nhanh. Có gì như là dấu hiệu của sự tận cùng.”

Theo Cách mạng từ năm 18 tuổi, năm 1950 ông rời ghế trường trung học chuyên khoa (nay là trung học phổ thông), gia nhập Quân đội, tham gia trọn vẹn hai cuộc kháng chiến trường kỳ cho đến ngày thắng lợi, ông không thể nhắm mắt làm ngơ trước “dấu hiệu tận cùng” đau buốt ấy. Và thế là Nguyên Ngọc đã xuống đường, sau 9 cuộc biểu tình ông đã không bước ra khỏi ngõ . Bên ông là nhà văn Vũ Ngọc Tiến cũng đã già như ông và người vợ của Cù huy Hà Vũ khổ đau tủi hận.

Ông xuống đường để cùng đồng bào cất cao tiếng thét của một người yêu nước trước những gì “ông bốn tốt” đã làm, cũng là muốn nói với đồng đội của ông, đồng chí của ông, rằng sự nhân nhượng đã chấm dứt, giờ đây hãy biết đứng thẳng lên- ” Người ta lớn bởi vì ngươi quì xuống/ hỡi nhân dân hãy đứng thẳng lên”. Giờ đây nếu ngồi yên cao giọng lý lẽ quanh co lại càng chứng tỏ điều này: sự bạc nhược đớn hèn.

Ông xuống đường để nhìn tận mặt những điệu cười khẩy của những ai gọi những người biểu tình là một lũ điên; để nói với những nhà văn cùng thời, rằng đừng ngồi phòng lạnh uống rượu Tây rồi vỗ tay hoan hô dân chúng biểu tình, còn bảo xuống đường thì có các vàng cũng không dám. Đừng làm thế, bởi vì đó không phải thái độ của nhà văn, càng không phải chính kiến của nhà văn đích thực.

Ông xuống đường để nói với các trí thức cùng thời, rằng đừng thản nhiên gác liêm sĩ lên xó bếp để vinh thân , đừng cố công chạy chọt nhặt nhạnh đủ các loại danh hiệu để che đậy sự bất tài, hãy xuống đường cùng đồng bào, đừng ngồi nhà nói những lời cao đạo. Nếu bạn đúng là trí thức bạn sẽ thấy hạnh phúc vô cùng khi được sống cùng nhân dân, đi cùng nhân dân. Hạnh phúc đó hơn ngàn lần khi bạn có cả mớ hư danh.

Mình không biết Nguyên Ngọc có nghĩ như vậy không khi ông xuống đường. Nhưng nhìn dáng ông thấp bé lẫn trong đám đông, hình như không ai biết ông, không ai quan tâm đến ông… mình biết chắc chắn ngày hôm nay (14/8) Nguyên Ngọc rất hạnh phúc, hạnh phúc của một người biết mình là ai, có ai bên mình. Chỉ có nhà văn đích thực, một trí thức đích thực mới cảm nhận được hạnh phúc đó mà thôi.

Bọ Lập.

ĐÔI LỜI VỀ ÔTÔ VINFAST

 

Tôi không rõ anh Vượng định làm gì khi một lúc anh tham gia vào 2 thị trường kinh doanh khủng khiếp nhất thế giới là Điện thoại di động và Ô tô.

Tôi nói luôn, quan điểm của tôi đó là anh Vượng rất giỏi trong việc thâu tóm đất đai, xây lô, bán nền xây chung cư nhờ tài đi đêm của mình. Trong lĩnh vực BĐS VN anh là số 1 bởi đơn giản anh độc quyền. Còn điện thoại hay ô tô là một câu chuyện hoàn toàn khác. Bởi tôi có một niềm tin mạnh mẽ rằng: “Thế giới họ ko làm được, thì VN một đất nước zero về công nghệ và khoa học càng không bao giờ làm được”.

Thị trường ô tô hay điện thoại di động giờ đây đã trở nên quá bão hoà và là sự độc chiếm của những ông lớn trên thế giới chia miếng bánh với nhau. Trong lĩnh vực ô tô từ phân khúc thấp cấp, trung cấp, cao cấp đều đã có sự xuất hiện của Toyota, Huyndai, hay BMW và Mer; điện thoại di động thì Xiaomi, Huawei rồi SamSung, Apple.

Giầu có, vĩ đại như Microsoft ti toe nhảy vào làm điện thoại chết sặc máu. Một anh đại cỡ lớn như Sony cũng vừa tuyên bố ko làm điện thoại nữa (vì ko cạnh tranh lại nổi với TQ, HQ). Vậy anh Vượng nghĩ mình nhiều tiền hơn Microsoft và VN có trình độ công nghệ cao hơn Mỹ??

Ngành ô tô còn khủng khiếp hơn, GM là công ty ô tô trong lịch sử đã từng đứng hạng top thế giới của Mỹ; nhưng giờ đây do ko chịu cải tiến đã ko thể cạnh tranh nổi với ô tô của Nhật hay Hàn Quốc. Hậu quả chính phủ Mỹ tung hàng chục tỷ USD ra để cứu nhưng đến giờ vẫn ko ăn thua, GM vẫn sống ngắc ngoải trông chờ bầu sữa của chính phủ.

Malaysia cách đây mấy chục năm tự hào tuyên bố về thương hiệu ô tô Proton với tỉ lệ nội địa hoá gần 70% (tức Made in Malaysia tới 70%) mà giờ đây chính phủ đang mỗi năm bỏ tới 3,4 tỉ USD để nuôi báo cô. Nên nhớ nền công nghiệp Malaysia phát triển gấp vài chục lần VN thì họ mới có khả năng tự nội địa hoá sản phẩm của mình tới tỉ lệ 70%. Không phải như cái xe của anh Vượng đặt hàng nguyên con của nước ngoài rồi gắn cái mác của mình vào rồi hô hào tự hào Việt Nam.

Nếu sản xuất ô tô chỉ là đi đặt hàng, rồi mua công nghệ thì quá đơn giản chắc ô tô TQ bá chủ thế giới từ lâu rồi (vì ai nhiều tiền bằng TQ???). Nhưng vấn đề đơn giản không chỉ là mua công nghệ, bởi nếu chỉ đặt hàng mua công nghệ thì họ chỉ bán cho anh cái sản phẩm đã hoàn thiện, chứ đâu có bán cho anh cách sản xuất cái công nghệ đó? Giống như bạn bỏ tiền mua phần mềm Windows, chứ có mua được mã nguồn của Windows để viết ra một cái Windows mới đâu?

Nhà sản xuất tư bản nước ngoài nó không ngu để bán công nghệ cho người khác (nếu có bán, chỉ là bán những công nghệ lỗi thời lạc hậu mà thôi). Dĩ nhiên, khi đã không tự sản xuất được mà phải nhập ngoại thì giá thành sản phẩm sẽ bị đẩy cao lên, dẫn đến đắt hơn giá trị thật và không có tính cạnh tranh. Bởi thế, muốn phát triển ô tô các nước như Nhật, Hàn, TQ đều phải phát triển từ cái gốc đi lên ấy là từ công nghệ luyện kim, cơ khí để tạo ra được khung, gầm, ô tô đạt tiêu chuẩn chất lượng. Sau đó dần dần mới tiến đến những thứ xa hơn như thiết kế và chế tạo động cơ.

Chả có quốc gia nào không làm nổi cái xe đạp lại có khả năng chế tạo ra cái ô tô cả? Mọi người liệu có biết rằng trước khi trở thành cường quốc ô tô của thế giới thì Hàn với Nhật Bản là cường quốc luyện kim, chế tạo máy của thế giới không? Có biết rằng trước khi thành công với ô tô họ đã trải qua một thời gian dài làm những vật dụng gia đình như ti vi, máy lạnh, tủ giặt (để có kinh nghiệm và trình độ về công nghiệp chế tạo máy).

Không những chỉ là chế tạo và nội địa hoá mà muốn thành công thì anh phải tối ưu dây chuyền sản xuất của mình làm sao để tạo ra sản phẩm mà giá thành lại phải rẻ hơn hẳn các hãng khác. Đây chính là lí do vì sao mà nhiều nước có nền công nghiệp nặng trình độ cao như Nga mà ngành công nghiệp ô tô của họ chết ngỏm củ tỏi. Người Nga thừa sức tạo ra những miếng thép, cái ốc vít, động cơ để lắp vào phi thuyền, phóng lên trên vũ trụ khiến cả thế giới ngưỡng mộ. Nhưng do ko có kinh nghiệm tối ưu hoá cho nên sản phẩm họ làm ra không có tính kinh tế để cạnh tranh với xe Nhật, Hàn.

Anh Vượng nếu tuyên bố mở nhà máy chế tạo luyện kim, gang thép chất lượng cao để cung cấp phụ kiện ô tô đạt chuẩn quốc tế cho Toyota hay BMW thì tôi tin. Chứ anh chém gió bảo sản xuất ô tô để cạnh tranh ngang hàng với Toyota hay BMW thì không bao giờ. Bởi nên nhớ để duy trì được một dây chuyền sản xuất ô tô hoạt động có lãi thì mỗi năm dây chuyền đó phải sx ra khoảng 300.000 chiếc ô tô. Nếu sản xuất thấp hơn con số này thì càng hoạt động càng duy trì sẽ càng lỗ. Anh Vượng liệu có đủ khả năng đá đít Toyota ra khỏi thị trường VN để đạt được con số này không? Anh Vượng nhiều tiền thì cũng chỉ 4,5 tỉ USD nhất Việt Nam này thôi, chứ so với thế giới là cái deck gì?, liệu anh đủ tiền duy trì bù lỗ như chính phủ Mỹ bơm cho GM không?

Tất nhiên, cái mà tôi lo lắng không phải việc anh Vượng có thành công với cái ô tô của mình hay không? Mà vấn đề ở đây đó là có nhiều kẻ bơm thổi cái ô tô đồ chơi của anh Vượng trở thành thương hiệu quốc gia, rồi khi nó làm ăn thua lỗ (như các quốc gia khác) lúc đó chính phủ sẽ phải bỏ tiền thuế của dân ra để duy trì và nuôi báo cô (có thể không phải dưới dạng tiền mặt, mà bằng các hình thức khác như: ưu đãi thuế, rót vốn, thu hồi thêm đất vàng để bán...). À mà quên, kể cả trường hợp dự án ô tô này bết bát, thì anh Vượng vẫn còn trong tay hơn 300 ha đất tại Cát Hải - Hải Phòng, chuyển đổi mục đích sử dụng sẽ là cả một đống của. Nên nhớ, Vinashin diễn ra gần chục năm mới mất 4 tỉ USD, còn mỗi năm để duy trì một cái “thương hiệu quốc gia” như của anh Vượng cũng tốn hàng tỉ USD. Các bạn hô tự hào Việt Nam lúc đó liệu xem có sẵn sàng bỏ tiền túi của mình ra để nuôi cái của nợ ấy không?

https://www.facebook.com/groups/nhabaocongdan/permalink/1627476280975470/

(lượm trên fb)

LÊNIN

 Thái Bá Tân

 

Năm kia, đi hội nghị,

Tôi trở lại nước Nga,

Muốn tìm con phố cũ

Mà tìm mãi không ra.

Tôi gặp cậu cảnh sát.

“Ông hỏi phố Lênin?

Không có tên phố ấy.

Chỉ có phố Elsin.”

Biết tôi, anh ngốc nghếch,

Phố đổi tên từ lâu,

Mà còn tìm đến hỏi,

Hắn diễu tôi, lắc đầu:

“Lênin là ai nhỉ?

Chưa nghe tên bao giờ.”

Thực ra là hắn biết,

Ghét ông, nên giả vờ.

*

Hậu báo “Văn nghệ” và “Nỗi buồn chiến tranh” (Kỳ 2)

 Nguyên Ngọc

Đại hội Nhà văn lần thứ IV, họp từ ngày 28-10 đến 1-11-1989 thì quả là một đại hội “hậu báo Văn nghệ”. Trong Hòa bình khó nhọc tôi đã kể khá rõ việc trước đại hội ông Đào Duy Tùng “mời tôi đến chơi” ở trụ sở Ban Bí thư Trung ương Đảng, đường Nguyễn Cảnh Chân ngày đêm có công an gác chặt ở hai đầu. Cảm giác của tôi là hơi buồn cuời: ông ấy, ủy viên Bộ Chính trị phụ trách tư tưởng, ông ấy sợ. Đại hội họp quá gần với vụ báo Văn nghệ. Họ sợ đây sẽ là cơ hội bùng nổ phản ứng rộng rãi, dữ dội và ồn ào việc họ xử lý báo Văn nghệ, đến lúc này hãy còn nóng bỏng. Ông Tùng hỏi tôi nghĩ gì về đại hội lần này. Câu hỏi ngớ ngẩn và vụng về, tại sao lại hỏi tôi, người mới bị thanh trừng. Rõ ràng ông sợ tôi đứng ra hoặc anh em lấy tôi làm “một ngọn cờ” (!) để nổi dậy thì sẽ khó cho các ông quá. Tận dụng luồng gió còn có ít mùi dân chủ của Đại hội Đảng lần thứ VI, các nhà văn đã đòi và đòi được họp đại hội toàn thể chứ không phải đại hội đại biểu như các lần trước để cái gọi là hệ thống chính trị loại đi bớt những người họ không ưa. Anh em cũng đã đòi được quyền đại hội bầu trực tiếp Tổng thư ký (Cũng xin nói luôn, trước đây có tục không thành văn, hội nào có nhân vật thuộc loại khai quốc công thần tham gia ban lãnh đạo thì mới bầu người gọi là Chủ tịch, như Hội Nhà văn có thời cụ Nguyễn Công Hoan làm Chủ tịch, dưới ông mới đến Nguyễn Đình Thi là Tổng thư ký. Sau đó lại trở lại chỉ có Tổng thư ký. Bây giờ thì Chủ tịch tất, lệ mới không biết ra đời từ bao giờ, nhưng mà nhớ lại từng có lúc dự định – hẳn phải là của Bộ Giáo dục – ngay từ lớp Một, lớp Hai, các cô cậu nhóc con trưởng lớp sẽ được gọi là Chủ tịch lớp kia mà, “cái nước mình nó thế” anh Hoàng Ngọc Hiến nói rồi).

Tôi không trả lời câu hỏi đầy lo lắng của ông Tùng, chỉ nói cái đại hội này, và thậm chí cả cái Hội Nhà văn của nhà nước kia chẳng có gì quan trọng lắm đâu, ông và các ông chớ có lo. Đúng ra đừng có nó là hơn. Nguyễn Huy Thiệp viết hay không dính dáng chút nào đến sự lãnh đạo Đảng đoàn của tôi, tôi viết dở chẳng hề do tội ông Nguyễn Đình Thi làm Tổng thư ký. Tôi nói một chuyện khác, theo tôi quan trọng hơn nhiều. Và tôi nói với ông, nghiêm túc, trong gần một tiếng, về sự xuống cấp trầm trọng ở tầng lớp trí thức nước ta bị Đảng liên tục vùi dập bao phen và bằng nhiều cách. Với một nền tảng của một tầng lớp trí thức ưu tú của dân tộc xuống cấp và bị ĐẢNG KHINH BỈ SÂU SẮC như anh Nguyễn Đăng Mạnh đã nói thẳng với Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh trong cuộc gặp mặt nổi tiếng, thì đừng hòng có một nền văn học lớn như ta cứ muốn đòi vống lên… Tôi không tin ông Tùng hiểu lắm ý kiến và mối lo thật sự của tôi. Ông còn lo thậm chí đại hội bầu tôi làm Tổng thư ký.

Trước đại hội ít lâu, Nguyễn Khoa Điềm ở Huế ra có đến nhà tôi chơi. Có lần tôi làm trưởng đoàn nhà văn Việt Nam đi thăm Liên Xô, thành viên có Nguyễn Khoa Điềm và hình như cả Lê Văn Thảo, nên tôi có hiểu Điềm. Hôm ấy ở nhà tôi, tôi có nói với anh lần này Điềm phải ra làm Tổng thư ký đi. Theo tôi, Điềm là người hiểu biết hơn cả, có kinh nghiệm lãnh đạo, quản lý, và là người đàng hoàng. Nếu Điềm không làm, tôi dự đoán tình hình sẽ như thế này: tôi thì chắc chắn không bao giờ người ta để cho tôi làm. Còn mấy người có thể làm được, Nguyễn Quang Sáng thì nhất định không chịu ra Hà Nội đâu, anh ấy tốt nhưng là người thích tự do ăn chơi, rượu chè, gái gú, sẽ không chịu bỏ Sài Gòn mà đi. Nguyễn Khải rất có năng lực và tốt, nhưng lại lười, không muốn làm người đứng đầu gánh vác. Tôi rất e người ta sẽ chọn một nhân vật sao cũng được, kiểu Vũ Tú Nam chẳng hạn. Sẽ rất buồn và nhạt nhẽo cái hội dẫu sao ta vẫn cứ phải đành hy vọng. Hai anh em trò chuyện khá lâu. Điềm nhất định từ chối. Anh bảo để anh đi con đường của tỉnh chắc hơn. Lúc bấy giờ anh đang làm Phó Bí thư tỉnh ủy Thừa Thiên - Huế. Tôi hiểu. Cả sau này, có lần sang làm Tổng thư ký Hội Nhà văn, anh vẫn giữ chắc chân cùng lúc làm luôn Bộ trưởng Bộ Văn hóa. Con đường ấy rõ ràng và suôn sẻ hơn, cứ thế mà lên. Ở đại hội, khi bầu cử, anh xin rút tên khỏi danh sách ứng viên.

Hội Nhà văn được coi là hội quan trọng hàng đầu, bao giờ cũng được họp ở hội trường Ba Đình, cũng có một vị rất cao đến dự khai mạc và đọc diễn từ chào mừng. Lần này lại đặc biệt đáng lo, hội viên cả nước về, trông chừng khí thế rất hăng rất “dữ”, nghe bảo lúc nào cũng có một ông ủy viên Bộ Chính trị ngồi giấu mình theo dõi phía sau màn sân khấu, không biết có đúng không. Trí nhớ tôi tồi, tôi không nhớ những ông quan trọng nào đã đến đại hội.

Vừa rồi có anh em nhắc chính ông Lê Đức Thọ cũng có đến, và nhân khi ông đến, Phạm Tường Hạnh liền xông lên diễn đàn kêu cứu và hung hăng tố cáo đám đổi mới.

Nguyễn Duy mô tả cảnh đó:

“Phạm Tường Hạnh vứt văn chương

vọt lên đánh hụt một đường đại đao”

Anh ta gào lên:

“… ối giời ơi! bác Sáu (Thọ] ơi!...

nhà ta nó phá tan rồi còn đâu…”.

Anh em còn nhắc chuyện ông Trần Trọng Tân chăm chỉ một cách bất thường, bỏ nhà đến ăn ngủ ngay tại nhà khách 37 Hùng Vương, nơi đại biểu các nơi về ở mấy ngày đại hội, để dò la tình hình chuẩn bị đối phó. Cũng không ngờ họ sợ đến vậy…

Còn những người đầu tiên ngạc nhiên về đại hội là các nhân viên phục vụ và bảo vệ ở hội trường Ba Đình. Chưa bao giờ họ thấy tụ hội ở cái nơi long trọng nhất nước này một đám đông gọi là đại biểu những 396 người hết sức ồn ào và mất trật tự, ăn mặc đủ kiểu đủ mốt, nói năng ngang tàng, mà lại nghèo đến thế. Tuyệt đối toàn xe đạp, không ô tô đã đành, chỉ duy nhất một nguời là ông nhà văn đại tá Hồ Phương cưỡi chiếc xe máy Peugeot từ đời nảo đời nào của Tây, được coi là kỳ quan.

Tôi không nhớ người ta đã làm những gì ở đại hội để mà họp được lâu thế, những năm ngày, từ 28 tháng 10 sang tận mồng 1 tháng 11. Gọi là đại hội nhà văn nhưng hầu như chẳng mấy ai nói thật sự về những vấn đề sâu sắc của văn học. Công kích nhau là chính, hoặc sỗ sàng dao búa hoặc thâm thúy cay chua. Tất nhiên có phản đối mạnh mẽ vụ xử lý báo Văn nghệ, trong khi Nguyễn Đình Thi và Chính Hữu im re như không nghe thấy (Thậm chí đến cuối buổi bế mạc, Nguyễn Đình Thi bỗng bất ngờ bước tới ôm hôn tôi thắm thiết)… Còn thì chủ yếu hướng đến chuyện bầu bán, hoặc ngầm ám chỉ đến chuyện bầu ai, loại ai.

Tôi không để ý, nhưng về sau Hữu Mai có lần bảo tôi: “Cậu thấy không, tất cả những người rốt cuộc được bầu vào Ban Chấp hành đều im lặng, không ai phát biểu câu nào suốt năm ngày cực kỳ ồn ào ấy. Im lặng là vàng…”.

Mấy câu của Nguyễn Duy trích ra ở trên là trong bản trường ca rất hay của anh “Nhìn từ gần đại hội nhà văn”. Trong tác phẩm bi hài ấy, anh chia đại hội ra thành hai phe mà anh gọi là hai phái, “phái vui tươi” tức đám cải cách, và “phái hằm hằm” tức đám bảo thủ. Nhìn chung phái vui tươi đông hơn, tươi cười, hớn hở, rất thoải mái, tự do và tài tử; thường bỏ hội trường xuống căng-tin uống bia, thậm chí bỏ đi chơi đâu đó, thích thì trở về xông lên diễn đàn, ăn nói hùng hồn. Tất nhiên cũng có người nhỏ nhẹ, mà nghe kỹ sắc tựa dao, như Trần Thùy Mai, con gái Huế mà lại! Có chuyện anh Trần Độ đi công tác vắng, gửi lại đại hội một bức thư thẳng thắn và nghiêm trang, Chủ tịch đoàn có Nguyễn Đình Thi và Trần Bạch Đằng lúng túng không muốn công bố. Anh Nguyễn Văn Hạnh, là Phó ban Văn hóa Văn nghệ của anh Độ liền bước lên diễn đàn đọc thư anh Độ. Trong trường ca đặc sắc viết nhại theo “Chinh phụ ngâm” của mình, Nguyễn Duy ghi lại khoảnh khắc “lịch sử” ấy như sau:

“Trần Độ biến nơi nào chẳng thấy

thấy phất phơ có mấy tờ thư

phấp pha phấp phới ngôn từ

đoàn Chủ tịch cứ ậm ừ mần thinh

HẬU BÁO “VĂN NGHỆ” VÀ “ NỖI BUỒN CHIẾN TRANH” (kỳ 1)

Nguyên Ngọc

( Học giả Nguyễn Khắc Viện và nhà báo Minh Hiền )

Có thể gọi khoảng ba, bốn năm sau tháng 12 -1988 là “thời kỳ hậu báo “Văn nghệ”, dù tất nhiên sau đó tờ báo mang cái tên ấy vẫn còn, lúc đầu được giao cho anh Hoàng Minh Châu vốn là người rất hiền lành và thường im lặng tạm làm Tổng biên tập, rồi chính thức giao cho Hữu Thỉnh làm nhiều năm dài. Tôi không có gì để nói về tờ báo này.

Tuy nhiên ảnh hưởng của một năm rưỡi ngắn ngủi báo “Văn nghệ” trước đó, và của cách Ban Thư ký Hội Nhà văn xử lý nó thì còn kéo khá dài, trong văn học và trong xã hội. Mặt khác đây cũng là một thời kỳ khá sôi động của văn học, trong không khí của một công cuộc Đổi mới vừa hào hứng vừa đã sớm bộc lộ những báo hiệu dở dang.

Kỳ thực câu chuyện chung quanh việc xử lý báo “Văn nghệ” đã chính thức diễn ra trước đó đến mấy tháng, và có điều thú vị, là ở từ cả hai phía, như ta có thể thấy qua đôi điều sau đây.

Ngày 5 tháng 9 năm 1988, Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khóa III đã họp hội nghị toàn thể lần thứ VII. Ngoài các ủy viên Ban Chấp hành và đại diện các cơ quan thuộc Hội, còn có ông Đào Duy Tùng, ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng tham dự, là chuyện hiếm. Hội nghị này ra Nghị quyết: “Vừa qua tuần báo “Văn nghệ” có một số đóng góp tích cực vào công cuộc đổi mới, song bên cạnh đó, tuần báo “Văn nghệ” đã có những khuyết điểm và lệch lạc, trong đó có những lệch lạc nghiêm trọng. Ban Chấp hành giao cho Ban Thư ký uốn nắn, chấn chỉnh tuần báo “Văn nghệ” về nội dung và tổ chức nhằm nâng cao chất lượng của tuần báo “Văn nghệ” theo hướng đổi mới”. Ban Chấp hành này, như tôi đã có lần nói, đông một cách kỳ lạ, đến trên 40 người, đến nỗi trụ sở Hội Nhà văn không đủ chỗ ngồi, phải sang họp nhờ ở hội trường báo Tiền phong. Nghị quyết nói trên được phổ biến rộng rãi trong một Thông báo của Hội. Như tôi đã kể trong một chương khác, trước đó ông Đào Duy Tùng, có ông Trần Trọng Tân tháp tùng, đã đến làm việc với chúng tôi, nghe tôi trình bày quan điểm, phương hướng, cách làm của báo, ông Tùng bảo cơ bản tán thành, nhưng khi tôi đề nghị cho đưa nội dung buổi làm việc lên báo, thì ông Tùng bảo: “Hôm nay mới là ý kiến riêng của tôi. Để chúng tôi còn trao đổi thêm với Ban Thư ký Hội…”. Thế là rõ rồi, kết quả của việc ông Tùng “còn trao đổi thêm với Ban Thư ký Hội” chính là cái nghị quyết này đây.

Người đầu tiên lên tiếng phản ứng với cái thông báo ấy lại chính là bác sĩ Nguyễn Khắc Viện. Ngày 22-10-1988, báo “Tuổi trẻ Thành phố Hồ Chi Minh” đăng bài “Xin cho biết rõ hơn” của anh. Nguyên văn như sau:

“Tin báo VĂN NGHỆ đã phạm những lệch lạc nghiêm trọng, nay cần phải uốn nắn lại về nội dung và tổ chức làm cả nhà tôi xôn xao. Số là, từ một năm nay, báo VĂN NGHỆ đến, là cả nhà, hai vợ chồng tôi, mấy đứa con chí cháu – những cô cậu thanh niên trước đó không hề mó đến báo – tranh nhau đọc, rồi mấy nhà láng giềng thúc giục đọc nhanh cho họ mượn. Mọi người hỏi tôi lệch lạc thế nào? Rồi báo trở lại như cũ hay sao? Rồi cương vị – họ nói số phận – Nguyên Ngọc sẽ như thế nào. Và nay mai, một số kiều bào về lại chạy lại tôi hỏi như vậy (một số kiều bào quen thói hễ trong nước có chuyện gì thắc mắc cứ “đè” tôi mà chất vấn, như là tôi phải chịu trách nhiệm).

VỀ THĂM LỊCH SỬ

 Trần Trung Đạo

 

Anh sẽ đưa em về thăm Hà Nội

Cả đời anh chưa được một lần qua

Mộng Hồ Gươm vằng vặc bóng trăng tà

Sâu thăm thẳm như lòng anh nhớ nước

Hỡi chiếc cọc Bạch Đằng Giang thuở trước

Hãy chờ tôi đừng vội cuốn ra khơi

Những rong rêu thành quách của muôn đời

Xin cố đứng dù trời đang nổi gió

Ta sẽ tới thăm khu Trường Giảng Võ

Tìm chiếc nỏ thần lưu lạc của Thục Vương

Đâu Mỵ Châu lông ngỗng trắng ven đường

Đâu Trọng Thủy tìm người thương muôn dặm

Ta sẽ ghé bến Bình Than một bận

Nơi ngày xưa ai bóp quả cam vàng

Trần Khánh Dư xuôi ngược chiếc thuyền than

Trần Thủ Độ đầu chưa rơi xuống đất

Em sẽ nhớ bao nhiêu người đã khuất

Nhớ Chương Dương mơ Vạn Kiếp, Thiên Trường

Có phải nơi nầy Trần Bình Trọng đầu rơi

Thà làm quỉ hơn làm vương đất bắc

Ta sẽ đợi bên bờ sông Thiên Mạc

Nhìn xa xa lửa dậy đất Thăng Long

Hưng Đạo Vương vung kiếm chỉ vào sông:

"Dẫu thịt nát thây phơi ngoài nội cỏ"

Em sẽ thấy gò Đống Đa còn đó

Nấm mồ hoang của hàng vạn quân Thanh

Vua Quang Trung oai dũng tiến vào thành

Chiếc áo ngự còn vương mùi khói súng

Ta sẽ đến Lam Sơn tìm dấu chứng

Nơi ngày xưa Nguyễn Trãi viết Bình Ngô

Rừng Chí Linh ai giả mặc long bào

Để được chết thay vua và thay nước

Anh sẽ đưa em đi dọc bờ sông Hát

Nơi nào đây Trưng Trắc đã trầm thân

Vẫn thấy lòng đau dù đã mấy nghìn năm

Vẫn tha thiết như nhớ người chị cả

Anh sẽ đưa em về qua Hưng Hóa

Ghé Phong Châu quì trước điện Vua Hùng

Dẫu lạc loài nơi cuối bể đầu non

Hồn con vẫn là hồn muôn năm cũ

Mỗi chiếc lá như còn nghe hơi thở

Mỗi cành cây như có một linh hồn

Ta sẽ về sống lại một lần thôi

Em sẽ khóc như chưa hề được khóc

Ta sẽ viếng đường Cổ Ngư bóng mát

Những chuyện tình đẹp nhất khởi từ đây

Nắng dịu dàng soi mặt nước Hồ Tây

Xin một chút hong khô màu mắt biếc

Ôi Lịch sử, một vầng trăng diễm tuyệt

Sáng trong anh nét đẹp của muôn đời.

 

TRUNG QUỐC - BẠN VÀNG CỦA ĐẢNG, KẺ THÙ TRUYỀN KIẾP CỦA NHÂN DÂN VIỆT NAM