Sau Điêu tàn ( 1937-1947 ) - thơ Chế Lam Viên

 

Sau Điêu tàn (1937-1947) - Chế Lan Viên

Rút từ Tập thơ không tên, trong này có nhiều bài đã đăng rải rác trên các báo từ 1937 đến 1947

ÁNH SÁNG

Cả trời đất đêm nay tràn ánh sáng
Bên Chiêm nương ta say uống nguồn mơ
Miệng đầy trăng khôn cất một lời thơ
Mắt đầy ánh sao sa khôn thể nhắm
Tai đầy tiếng ái ân lời say đắm
Cũng không nghe tiếng động của trần gian
Mũi đầy hương xa lạ xứ Hoa Trăng
Ngăn hơi thở. Trí thơ ngây đầy mộng
Cũng khôn gieo lấy một vài ý tưởng

Có ai không trên tận đảo mây trôi?
Quăng xuống đây dải lụa, hỡi ai ơi!
Để mau đem hồn ta đi cõi khác!

Trời thăm thẳm! Lời vang không tiếng đáp!

(Phù Cát 4-8-1937)

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

 

BIỂN CẢ

Cây cỏ thờ ơ! Phố phường ngao ngán
Ôi trên tràng! Những lối đi đã quen
Mây ngán trời cao! Tường gay nắng sáng
Đời khắt khe im vằng lá hoa sen

Xin hãy xót thương cho hồn trẻ dại
Khi Người về làm cháy khát bên song
Cả lòng ta, ngươi nói trong vĩ đại
Của lòng ngươi - Ôi Biển cả mênh mông

Ôi, Biển thanh niên, vững già vạn tuổi
Sáng chân trời, nguyên vẹn mặt đơn sơ
Muối, ngươi rót, say đầu không khí chói
Đất ngươi theo, ca những giọng không ngờ

Ngươi có thấy như ta dòng cay đắng
Trong Chén Xanh dừng tỉnh trước môi cau
Không gian ban từng hớp dài im lặng
Trên một lòng thức tỉnh giữa thương đau

Hy vọng! Nghi ngờ! Điền cuồng! Cảm hứng!
Biền nằm nghe thổn thức giữa tâm can
Không trước, sau của những chiều thẳng đứng
Mặt muôn đời im phẳng bóng thơ
Trang!

Ôi Trang xôn xao! Ôi Trang ngời chói!
Những hoan hô khi ngươi thấy cao siêu
Những non nước người chớm đầu đất tối
Những đảo sầu, ngươi bỏ giữa cô liêu

Ôi biển không cùng!
Ta ghê tiếng sóng
Xin im đi! Từng vút gió chơi vơi!
Khi cành lẻ. Người buông qua biển rộng
Ta, đầu cành, sáng nắng, quả ngon tươi

Ôi thương thay những người con lạc Biển
Trưa bâng khuâng chừng Mẹ gọi ngang đầu
Mắt trông lên: suốt một trời ảo huyễn
Khóc giữa lòng trong trắng của Châu cao

Bình Định, 14-7-1940

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

CHẾT GIỮA MÙA XUÂN

Sáng nay sa xuống với sương sa
Những cánh hồng non sắc thắm nhòa
Chưa một làn hoa rung nhụy yếu
Lời thơm đà vắng ở môi hoa

Một mùa xuân chết giữa mùa xuân
Đón lấy môi hoa nhẹ rụng dần
Còn sót nhiều thơ trong sắc nhạt
Mà chưa tan với gió cùng trăng

Để rồi cho đến một mai tươi
Khôn nở trên môi những ánh cười
Khôn kiếm một làn hương ý tưởng
Trong hoa trong bướm rỡn nô vui

Sẽ bảo, trong khi phủ khắp hồn
Màu tang u uất, ý cô đơn
Hôm nay đã chết hoa ân ái
Đã thoáng vườn xuân cánh gió buồn

Ái ân sao đến chết trong tay
Ta chỉ trông nhau khóc bóng ngày
Chỉ biết chôn hoa khi cánh rụng
Khôn làm sao vớt áng hương bay

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

CHIÊM QUỐC U SẦU

Nàng Trăng đã lui dần về núi thẳm
Gió căm hờn đua gỡ ánh sao mờ
Mà cảnh vật vì đâu sầu ảm đạm
Trên đồi cao, Tháp cũ đứng trơ vơ

Đôi cành khô tìm gì trong đêm vắng
Vươn thân gầy ngăn đón gót Ma Hời?
Lắng nghe xem bóng người bay lẳng lặng
Về tinh cầu giá lạnh chốn xa xôi

Chuôi Bắc đẩu đã quay về Chiêm quốc
Dòng sông mờ trôi mãi dưới trăng tà
Và đồi cao sương lam tuôn không ngớt
Đưa Tháp Chàm về dĩ vãng mờ xa...

Vạn vật đã đua nhau về nước cũ
Còn mình ta ngồi mãi ở đây sao?
Hãy dừng chân, trời cao, đôi Chiêm nữ
Đưa dùm ta về Chiêm quốc u sầu

7 giờ sáng 12.2.1937

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

CHIỀU CHIỀU

 

Trăng tắt lâu rồi
Mà sao cánh gió
Cành cao chưa rời?
- Mà sao thương nhớ
Vẫn còn trong tôi
Xa nhau lâu rồi

Chiều xưa đã tắt
Chiều nay chuông chùa
Vẫn còn tiễn đưa
- Chiều nay tôi nhác
Một lời chiều xưa
Từ chiều xưa tắt...

Chừ trải phương nao
Những chiều năm ngoái
Những chiều chưa tới
Bây giờ đợi đâu?
- Hồn tôi lạc lối
Ở trong chiều nào?
Gần nhau một chiều
Xa nhau trọn kiếp
Mà lòng còn yêu
Mà còn ngỡ hẹn
Gặp nhau một chiều
- Trăm chiều lạnh lẽo
Nghìn chiều quạnh hiu...

Quy Nhơn, trưa 26-4-1938

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

CHỜ NGÀY SUM HỌP

Cõi trần gian đã lâu ta rời bỏ
Tình duyên xưa đành chịu dở dang thôi
Em còn đến tìm chi bên nấm mộ
Mà ưu tư những để lệ tràn rơi?

Em về đi! Thân anh đà tan nát
Hồn người dương khôn lẫn với người âm
Có ai tìm trong trời khuya bát ngát
Một vì sao rơi rụng tự muôn năm?

Đừng khóc nữa! Lệ em rồi thức dậy
Trong lòng anh, em hỡi, chút duyên tàn
Bao hình ảnh địa cầu tăm tối ấy
Chỉ gây thêm giá lạnh mảnh hồn ta

Em yêu anh? Anh xin em gắng đợi
Cho đến ngày em bỏ kiếp trần đi
Trong mộ này đôi hồn ta ôn lại
Chút tình xưa, quên lãng cảnh sầu bi

Một mai kia ở cuối dãy luân hồi
Nắng sẽ xuống trên lòng hoa phấp phới
Xuân sẽ về nở chín cả đôi môi

Trưa 5-7-1937

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

 

CHUỖI ĐÊM SẦU

Lắng nghe em sóng sầu dâng điện Quảng
Giọt sao mờ đua nhỏ xuống trần gian
Nhìn đây em địa cầu tràn ánh sáng
Như chìm sâu, chìm mãi trong đêm sương

Thấy chăng em đàn cây đua rủ bóng
Bên đồi xa trơ trọi Tháp Chàm xưa
Nghe chăng em thời gian giương cánh rộng
Mơ màng bay theo tiếng gió êm đưa

Cuối trời xa núi đồi lan liên tiếp
Uốn mình cong ngăn nước dải Ngân hà
Và trời xa, mây vàng bay mải miết
Về Chiêm Thành nước cũ bóng đêm mờ

Vẻ sầu kia em ơi từ bao thuở
Đã êm tuôn dâng ngập cả sơn hà
Như chị đây muôn năm luôn nức nở
Cuộc hưng vong suy thịnh nước Chàm xưa

(9 giờ tối 11-2-1937)

ĐƯỜNG ĐI TRĂM LỐI

Có những con đường quanh co nổi giận
Quá lên cao chết đi theo núi rậm

Những con đường theo rõi một người qua
Để đến đây nhường cuộc trước thềm hoa

Đây một con đường và đây hương lúa
Của đồng thơm trên lòng đường trải lụa

Ôi, giờ đây giam cấm cả mùa xuân
Trong lẫm cao kín đáo đến trăm lần

Có những con đường vỡ ra từng khúc
Cả đường gẫy dưới núi xe nặng nhọc

Đây ý của đường bóng mát cây tươi
Và lòng đường, đường muôn dặm xa khơi

Là một con đường, lòng tôi đau khổ
Im lặng xé mình theo muôn xe cộ

Đường nào đâu vào hẳn giữa lòng xe?
Xe nào đâu theo mãi lối đường đi?

 

ĐƯỜNG VỀ NƯỚC CŨ

Tịnh Nhơn ơi! Bóng đêm tuôn nhiều quá!
Vỏ địa cầu trĩu nặng lún không ngừng
Trên đồi cao, hàng cây trơ cành lá
Ta ngồi buồn, chán nản đếm sao băng

Trong huyết quản, bóng đêm lan rạo rực
Cả thịt da ướt đẫm khí u buồn
Nhưng cõi lòng, hãi hùng khôn thổn thức
Trên mắt mờ, lặng lẽ lệ sầu tuôn

Ta muốn thả hồn ta về Chiêm quốc
Ngồi chi đây mang khối buồn u uất?
Ngồi chi đây trơ trọi dưới trời sâu?

Nhưng than ôi! nước cũ biết là đâu?
Tịnh Nhơn ơi! bóng mờ tuôn không ngớt
Mà đường về đâu chỉ mấy vì sao!

Quy Nhơn, 11 giờ trưa 16-3-1937

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

EM BỖNG ĐẾN

Ta còn nắm nhành Đan. Son nếp áo
Chút tên tuổi vẫn chói ngời diễm ảo
Bạn phù du, ta đứng với thiên nhiên
Sáng tươi vui lòng giữ vững hoa đèn

Bỗng em đến. Mắt trời ta bỡ ngỡ
Rặng đào thơm, đóa mùa em hé nở
Búp thanh xuân chĩu nặng móc hương tình
Ái ân gieo đôi cánh đỏ nghiêng vành
Bỗng em đến. Suối hồng em giội chảy
Trắng yêu thương thuyền Mình ru sóng đẩy
Điệu hò ru lả mướt cánh tay chèo
Mảnh hồn thuyền then ngọc đoá giăng treo

Em có biết lòng riêng ta kín gió
Then sầu muộn đã gài song khép ngõ
Mây đã bay quá khứ đến phương trời
Lặn mặt vàng, đen tối đã buông rơi
Trường Môn cũ từ cơn rồng phượng khuất
Lá dâu héo, dê vàng thôi đến nhặt
Áo thôi son và loan hạc dứt làu
Nẻo xuân tàn ngủ vắng giếng xuân sâu
Ngủ vắng gái lòng ta... son phấn bỏ
Bỗng em đến. Trái tình ngon miếng đỏ
Anh cười tươi hé mở nét dao xuân
Đào lê ơi, ngươi vỡ đóa môi ngần
Bỗng em đến. Mình hoa nghiêng chén sữa
Ta đón lấy mình hoa. Ta uống lửa
Của nguồn sâu xa thẳm, thác điên si
Nhạc người em ta uống trọn xuân thì

Sen chiếm ngọc hồ sa. Sầu cuốc nổi
Trên xứ nắng lòng trưa năm tháng gọi
Ta vẫn yên say hút nhụy Hoa Mình
Suối hàn băng chảy mát dặm ân tình
Ta quên lãng. Lòng riêng thôi đến hái
Những dặm thẳm... bỗng sầu hoa ủ trái
Bỗng rơi sương. Nhánh đẹp sắp vin gần
Cũng buông xa. Tay ngọc sắp ân cần
Cũng thôi dám cầm vin tay ngọc nữa
Thôi tưởng tiếc Trời xanh. Và chén lửa
Trễ tay bưng chén ấm vị muôn đời
Giếng mình em say uống ngụm nhác lười

Ta bất diệt: nhành xuân mây gió cuốn
Xe son chậm một vành hoa ảo tưởng
Chói thiên thu... Man mác tháng năm bay
Mạch thời gian dâng trọn sóng sông đầy
Trong một phút: lòng ta lên vĩnh viễn
Em đến giữa lòng ta như sóng đến
Bên kia đêm. Đây biển Sống sáng ngời
Say nhân gian, ta ấn mạnh dấu hài
Em bỗng đến. Mình hoa em đã đến
Sáng một mùa dấu đỏ vẫn chưa phai
Cắm một thuyền xuân đỏ choá Thiên Thai

(Hè 1946)

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

HOÀNG HÔN

Cây khẽ nói lên từng ý gió
Bóng gửi hồn thơm xuống rợp đường
Một chùa có lẽ xa xôi lắm
Trên những lòng tin rót suối chuông

Hồn anh cũng đã bắt đầu đêm
Em hãy làm sương trút dịu mềm
Em hãy làm sao gieo sáng láng
Và ban thương nhớ, em làm em

(27-6-1938)

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

IM LẶNG

Cồn cát trắng trắng lan bên nhà trắng
Hàng cây xanh xanh dải đến trời xanh
Đây yên lặng chân trời luôn yên lặng
Trên cỏ đồng lặng dải ánh bình minh

Đẩy muôn vật chìm sâu trong yên lặng
Mà lòng ta thổn thức mãi không thôi
Hay ngươi khóc vì tháp Chàm quạnh vắng?
Hay khóc vì xuân đến gạch Chàm rơi?

Hãy im đi! Đất trời luôn yên lặng
Khóc làm chi trong lúc mọi người cười
Tiếng than mi chìm đi trong quãng vắng
Nỗi hờn đau theo gió bạt đi thôi

(Bình Định, 9 giờ sáng 25-12-1936)

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

KHÔNG ĐỀ

Chẳng bao lâu đêm tối lạnh chân thềm
Hoa nhân ảnh dần rơi trên tám vách
Của sông núi xây sầu như bóng khách
Bóng người qua nhà vũ trụ hoang tàn
Chiếu chăn ta, đen tối đến ăn nằm
Nơi ngõ sống hoa cười bóng cợt
Chỉ còn gió - han dài - rên tiếng sót
Thổi hư không cho bể chết dâng thành
Bề mất màu ru sóng tắt âm thanh
Nên mây nước chửa tan vàng huyễn mộng
Gối nhan sắc vẫn tham rồng tiếc phụng
Mắt ảo huyền còn rỡn đóa hư không
Lạnh thây con, tay mẹ vẫn ru bồng!
Ta còn nắm nhành đan. Son nếp áo
Chút tên tuổi vẫn chói ngời diễm ảo
Bạn phù du, ta đứng với thiên nhiên
Sáng tươi vui lòng giữ vững hoa đèn

(1942)

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

KHÚC CA CHIỀU

Nắng hiền lành như một màu lụa cũ
Che gốc già, màn lá xanh buông rủ
Ngày chiều chiều, từng trút gió không hương
Lên cành cao khôn gợi dậy bụi đường
Ôi im lặng vẫn ôm nàng bất diệt
Chiều muôn thuở ngại ngùng cơn khóc biệt

Hồn bao la mời mọc những tình say
Tình bao la quyến rũ mảnh hồn bay
Ôi, cho hồn đau thương vừa kết cánh
Ôi, cho trời hơi sương tăng giá lạnh
Giữa một chiều đôi chút gió không hương
Tình đôi ta như một chút bụi đường

Lên bầu trời khôn đưa hồn đôi cánh
Cánh yêu đương trĩu nặng hồn mỏng mảnh
Và ngang chiều nghìn vạn hố cô liêu
Vô ảnh chờ hồn ngả lúc qua chiều
Ôi, im lặng của nắng chiều bất diệt
Ngỡ nghìn thuở vẫn chưa quen ly biệt
Để du dương lá khóc tiếng đôi cành
Sóng thời gian trôi chảy bến ngày xanh
Che gốc già, lá mấy màn buông rủ
Màn xuân khoác nắng vàng như lụa cũ
Hồn tôi nghe hờn khóc tự trong hồn
Một đám tang đưa hồn xuống huyệt buồn
Cành cây biếc nắng vàng vừa hết chiếu
Lòng tôi buồn như đám tang không triệu
Và hồn tôi là triệu đám tang nào
Mà phất phơ trong gió lá xôn xao?

(1938)

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

KHUYA TIẾNG SÓNG

Lòng! em nghe có phải tiếng chim khuya
Rủ xa vắng trên mặt hồn vỡ kính
Tháng năm mất, yến oanh bay vô định
Phá sao sương giăng cánh viếng tâm hồn
Vòm âm u rồng gió lại khơi buồn
Có phải gió?... Hay tiếng lòng đứt nối?
Lá nhớ, hoa thương mượn tình gió thổi
Chẳng là mưa, mùa quá khứ mây giăng
Ngọn non tình nay đã vỡ gương Hằng

Ngọc mấy tiếng bỗng xổ giây thời khắc
Đêm chừng khuya, bướm hồn chừng lạnh giấc
Ta chừng mơ? Đây rừng núi Không - Hư
Ai gọi sau rừng? Gối trở tâm tư
Rừng núi mất. Giác quan bùng tiếng sóng
Em hóa bể, hoá thuỷ triều, hoá mộng
Đánh chìm anh vào bể, đánh chìm thơ

(1938)

LẠI THẤY THỜI GIAN

Nếp áo tiền thân vừa hút mắt
Tiếng gà lai kiếp cách ngàn sao
Anh nằm ở giữa cân trời đất
Khối ngọc chưa nghiêng một hướng nào

Thâm-khuê-ý-thức chong đèn lạnh
Mặt-nguyệt-tâm-tư tròn vẹn gương
Chiếc én thành son chưa đẫy cánh
Nét đau xanh liễu chửa buông tường

Em đến rủ ta vào cuộc Sắc
Nghe em, ta hái cụm hoa ngời
Nhớ thương từ ấy xanh sông mắt
Đỏ nụ lòng ta chói ánh vui

Đẩy tiếp xe con quá bụi hồng
Con roi hư ảo dặm đường Không
Anh khêu đĩa-bấc-trầm-tâm lại
Sâu bướm phiền hoa lại nối vòng

Mé rừng qua khuất nắng hư vàng
Trên bến gà kêu sao rụng ngọc
Ôm chặt nghìn năm ta lại khóc
Bến xưa rừng cũ thấy... Thời Gian

(Viết khoảng từ l937 đến 1946)

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

MAI ĐÃ...

Hôm nay bụi phấn anh còn đây
Mai đã về chơi trong khoảng biếc
Chén xuân em rót hãy dâng đầy
Đón ngọc lòng anh đang gặp tiết

Mai theo thuyền lạ bến sông xa
Nghe tiếng gà kêu, hoa thảo mới
Chếch con trăng cũ nhớ thương tà
Áo đỏ lòng anh vừa gặp hội

Trao em tên tuổi hẹn về mai
Tiếng hát hồi sinh rạng mặt trời
Em qua gặp đóa lòng anh nở
Cúi hái lòng anh giữa độ cười

(1-10-1937)

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

MỘT ĐÊM SẦU

Trăng treo lặng đầu cành tre ủ rũ
Gió phì phào, thoi thóp thở trong cây
Cả đồi vắng đêm nay sầu ủ rũ
Tháp Điêu tàn than thở suốt canh chầy

Không gian thắm phớt vàng như ngọc biếc
Đá thành mây trôi ngập dải Ngân hà
Ta vẳng nghe xạc xào trên khoảng biếc
Cánh đôi nàng Chiêm nữ lướt trời mơ

Gạch Tháp đã rụng dần theo sao lạnh
Đồi cỏ xanh rùng rợn, sóng sầu lan
Ta tưởng như dưới đồi cao vắng lạnh
Muôn ma Hời nhọc mệt trở thân tàn

(22-1-1937)

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

 

MƠ

Thuyền hồn đã ngừng trôi trên bể mộng
Người trong mơ phút chốc biến theo đêm
Của Thái dương dạt dào muôn lớp sóng
Đem trần gian ra khỏi khói hương êm

Ta cũng là người trong giấc mộng
Mà cuộc đời là một tối mơ dài
Của Hóa Công, cũng lênh đênh trên sóng
Nhưng cơn mơ, dào dạt bể trần ai

(31-8-1937)

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

NGUỒN THƠ CỦA TÔI

Đáp lại bài "Nguồn thi cảm" của ông Thanh Tịnh (Đồng quê)

Nghìn năm trước đền đài bùng lửa cháy
Họa binh đao lay chuyển nước non Chàm
Nghìn năm trước tiếng reo hò vang dậy
Chốn bình sa máu đỏ chảy mênh mang

Dòng máu ấy trôi qua bao thế kỷ
Dưới màn quên ảm đạm, dưới sương mờ
Một chiều kia, một chiều kia vắng vẻ
Máu đào tuôn tràn ngập cả lòng ta

Một chiều kia máu đào dâng lênh láng
Theo bút cùn huyết thắm nhẹ nhàng tuôn
Đấy những cảnh u huyền hay xán lạn
Mà chiều kia người thấy ở ĐIÊU TÀN

(24-12-1936)

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

NHỚ MÌNH

Qua đây ta lại nhớ mình
Gió trăng chẳng nói hết tình ta đau
Ngọn riêng gió thổi sầu lau
Mắt xa em có sáng màu nhớ nhung?
Thời gian chảy khuất bên lòng
Nhỏ to mạch gối đôi dòng xót thương

Bình Định, 2-6-1946

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

Ở ĐÂY

I
Giọt mưa rơi nước mắt
Mây khuất bóng người qua
Ở đây rừng nhân ảnh
Trăng lên rồi trăng tà

II
Ở đây không phải Đào Nguyên
Ngón son không trỏ lối thuyền lãng du
Lưu lang ví có thăm dò
Rặng cây nước mắt che mờ màu hoa
Ngõ xưa năm tháng trăng tà
Khuất cây thương nhớ ấy là lãng quên

Ở đây không phải Đào Nguyên
Khóm đau tre trúc xanh phiền thế gian
Bóng tiên dù gặp Lưu lang
Bướm kia đã chết, dặm đàng đã xa
Mộng tan theo một tiếng gà
Tỉnh đôi mắt khóc đâu Đào Nguyên?

(An Xuân, 23-12-1946)

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

 

RỪNG XUÂN

Khi đến cùng ta bày cuộc Sắc
Ra đi đề lại cánh hoa Không
Rừng Xuân mộng lá thay chim bướm
Hư ảo còn hơn phấn bụi lòng

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

SAY

Rất nhiệm màu, ôi Đấng Cả Mâu Ni!
Xin từng thác từng nguồn mau rộng mở
Lòng thương cao xuống lòng con đau khổ
Dẫu chỉ trong một phút, hãy cho xem
Trời Tây phương thất bảo chói trang nghiêm
Con sẽ đến cắn vào tay vàng ngọc
Cho chảy máu tay thiêng, cho tiếng khóc
Bật vụt lên khí huyết xuống hầu khô
Lạy muôn trên đây một kẻ măng tơ
Của tôn giáo chìm trong thuốc độc!
***
Nàng hỡi nàng! Chiều ta trong phút chốc
Réo lòng ta sắc máu của môi ngươi
Da lạnh như bóng lá rợp hồn người
Hơn bánh thánh, rung tim ta đôi má
Ta sẽ vít đầu em như vít quả
Và đôi môi gắn chặt để đôi nguồn
Khoái trá kia trào xuống giữa lòng thương
Cả một mùa ái ân đang chín tới

Trên thân em tưng bừng lời kêu gọi
Ta đến đây xin gặt cả trời yêu
Từng ngực đầy đong lấy suối thương nhiều
Từng ôm rộng cắt dần đồng khoái lạc
Đo bằng hồn những hư vô hương sắc
Ta gặt chiều nay, ta gặt chiều mai
Muốn một lần trút hết của muôn đời
Mà không cạn, hồn chìm trong tuyệt vọng
***
Ôi tôn giáo, ôi ái tình to rộng
Ôi rượu nồng, á phiện của lòng tin
Như giết người hương độc của vườn tin
Cây cảm giác trong hồn ta bỏ ngỏ
Của say sưa đang mải chờ sức gió

Ôi chao ôi! Ai chết ở trong hồn
Một huyệt sâu vừa sụp xuống cô đơn
Ta sẽ đọc một lời ca ai oán
Tiếng chìm thấp như một trời mây nặng
Có ai đưa thánh giá đến lòng không?

(6-6-1938)

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

SÔI NỔI

Hồ phách, lưu ly, xích châu, mã não
Cả một trời, Như Lai ơi, thất bảo
Tưởng cũng không sao xuyên nổi lòng con
Giã từ lâu mười tám tuổi tơ non
Tình ái chết và hồn con băng giá
Chán ngán hết rồi, khinh khi tất cả
Tre còng đầu bởi khát xuồng ven hồ
Những thân cây trong Đói quặn mình khô
Kìa lá rụng điên lên trong gió thốc
Kìa hỗn loạn bụi mù theo gió lốc!

Như Lai ơi! Con góp hết lòng tin
Xin quỳ đây nô lệ trước chân thiêng
Hãy nắm lấy tay con, hãy ôm con vào ngực
Hãy để trong lòng cao, lòng thơ con thổn thức
Hãy cho con chuốc rượu đảo linh hồn
Những thú khát cành tre giờ đói lả
Của mình cây, những dây điên của lá
Những phút cuồng quay lộn bụi mù bay
Điên! điên! điên! và say nữa, xin say!
Điên đến chết và say cho đến khóc
Say thêm nữa! Phút yêu say vàng ngọc
Đắt bao nhiêu xin cũng cứ mua cho
Trả bằng hồn, bằng máu cũng không từ!

Đây noi dấu của muôn nghìn bộ lạc
Dốc máu buồng tim, giết hồn lấy xác
Dâng cao lên, tế lễ Đấng Thiêng liêng
Nhạc đâu rồi? Lễ vật sắp đưa lên
Xin mau nói cho hồn tôi rúng động!

Sống! Sống! Sống! Tôi chết đi vì sống!

(28-6-1938)

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

TA LÀ AI ?

Xuân căng vú tròn cương đôi quả mật
Mạch kín vẹn: sắt chưa vào thịt đất
Sắc màu tươi đang rỡn trí hư vô
Đây buổi nguyên sơ, đời tĩnh như hồ

Ôi, xôn xao bốn phương nghe dậy nổi
Sóng gió đổ trong vực trời khát đói
Không gian say con thịt gái măng tơ
Lần đầu tiên chợt thấy hố sâu chờ

Trong uy nghiêm, Jéhovah sực tỉnh
Vóc cả bỗng nghiêm, mắt thần bỗng định
Gió xa xôi vẫn dấy bụi ngang trời
Mịt mù thay trần thế buổi sơ khai

Ngày vàng đã năm phen dong nắng lướt
Đất đã tịnh. Mây đã buồn mây nước
Cô liêu thay trong những mỏ chưa khai
Vàng cao sang sớm tưởng mộng lâu đài

Nhưng cung ngự vẫn riêng sầu mặt Chúa
Đời thiếp mê ly bên lòng cháy đỏ
Jéhovah thầm hỏi: Ta là ai?
Lê minh nay: cuồng phong loạn kim giai

Lời ngọc phán: Ôi! không gian lầm lạc
Một đời sống đang lên trong bụi cát
Hãy nghiêng đây, chờ nhận chút linh hồn
Vườn Eden hoa cỏ biết bao thom

- Lạy muôn trên, sợ khi im cánh lại
Nửa kiếp quay cuồng, vài ba dấu bụi
Không gian cao gay gắt ờ muôn nơi
Tưởng nên chăng đổi lấy một thân người

- Thôi đắn đo chi, đời run hoan lạc
Nay gió cát, mai lại về gió cát
Phách hồn đây lốc dậy một hình hài
Vẽ dùm ta trong sóng bão tim ngươi!

Đã triệu đời qua, Chúa còn soi bóng
Narcisse muôn năm, trên lòng giếng rộng
Đáy Hư Vô, Người ngửa mặt trông trời
Ta là ai? Người thấy đó là ai?

(Hà Nội, Tết 1940)

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

THƠ ĐÃ MẤT TRINH

Và những hồn, và những tim, và những phách
Và những Ta ràn rụa đã tuôn trào
Ngày mai rồi phô phang trên cổ sách
Rồi chán chường trong sóng mắt xôn xao

Quăng bút xuống, xé tan ngay mảnh giấy
Riết lấy đầu giữ chặt chút hồn thơ
Cho Thanh Cao ôm chặt những niềm mơ
Cho ý tưởng nằm im trong Trinh Tiết

Như hồn ma lịm đi trong cõi Chết

(Q.N. 14-9-1937)

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

THỜI OANH LIỆT

Rồi cả một thời xưa tan tác đổ
Dấu oai linh hùng vĩ thấy gì đâu?
Thời gian chảy, đá mòn, sông núi lở
Lòng ta luôn còn mãi vết thương đau!

Vẻ rực rỡ đã tàn bao năm trước
Bao năm sau còn dội tiếng kêu thương
Sầu hận cũ tim ta ai biết được?
Người vui tươi, ta mãi mãi căm hờn

Ta đã khóc, ta vẫn còn phải khóc
Cả thời xưa cho đến cả thời nay
Ngày phải tàn, ánh duơng rồi phải tắt
Vỡ tan đi, đến cả quả cầu đây

Mà thân ta phải nào không tiêu diệt
Ở trần gian và ở trí muôn người?
Trong những lúc còn xa xôi cõi chết
Cứ khóc đi những cảnh ở chân trời

Lệ ta nay muôn năm sau còn an ủi
Linh hồn ta ở tận đáy mồ sâu
Người thuở khác biết ai còn tưởng tới
Mà thầm giao cho những đoá hoa sầu

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

THU (  II )

Thu sang chơi! Vườn nghe có thu sang
Với cũ hoa phai, với cũ lá vàng
Ngày chừng buồn! Đêm chừng lên vội lắm
Cửa một lần - hơn ngàn phương phẳng lặng

Bỗng mang buồn đến khắp trước song thưa
Bỗng rộng trời thêm. Thu bỗng mờ mờ
Không còn nghe! Đàn tơ run màu sắc
Thanh âm tươi: đìu hiu trời cung bậc

Vì qua đây, cất dậy, giữa xanh chiều
Đôi linh hồn đóng lạnh phím cô liêu

Sương đã xuống, bụi chừng lên trong nhạc
Líu gặp lại, cống mòn đi, gầy rạc
Điệu hò trầm: không gian hiện nên người
Lung linh về, chực khóc ở bên tai...

Bình Định, 20-8-1939

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

THU VỀ

Mặt trời nở trong ô cây thếp bạc
Trên ngàn xanh nhí nhảnh ánh vàng lay
Muôn chim non cùng ngây thơ ca hát
Lũ bướm vàng quên lạnh, thẩn thơ bay

Bụi cúc vàng lẳng lơ khoe sắc thắm
Hàng ngô xanh gieo lá đắp hồ thu
Đôi quả dại tự tình trong bụi rậm
Đàn núi xa, sợ lạnh, quấn sương mù

Cả muôn vật, muôn cây cùng hớn hở
Cả muôn người náo nức đón thu sang
Ai có biết bên đồi xanh nức nở
Bên đồi xanh nức nở Tháp Điêu tàn?

Ai tưởng đến Tháp Chàm kia trơ trọi
Tháng ngày luôn rộng cửa đợi Ma Hời
Ai nhìn đến làn thương rêu lở lói
Trên thịt hồng nứt nẻ gạch Chàm tươi!

Ai nhìn đến những vách kia mòn héo
Vì trông mong nhớ tiếc những ngày qua
Ai nhìn đến trong sương chiều lạnh lẽo
Gạch Chàm luôn thất vọng nặng nề sa

Ai tưởng tới! Còn ai đâu tưởng tới
Tháp Điêu Tàn trong lúc gió thu về
Vì than ôi! Than ôi bao tiếng gọi
Của trăng hoa đã vội quyến muôn người đi

(Qui Nhơn 20-11-1936)

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

TRƯA ĐƠN GIẢN

Trưa quanh vườn. Và võng gió an lành
Ngang phòng trưa, ru hồn nhẹ cây xanh
Trưa quanh gốc. Và mộng hiền của bóng
Bỗng run theo... Lá run theo nhịp võng...
Trưa lên trời. Và xanh thẳm bầu trời
Bỗng mê ly, nằm thấy trắng mây trôi
Trưa! Một ít trưa, lạc vào lăng tẩm
Nhập làm hồn những tượng xưa u thảm
Trưa, theo tàu bước xuống những sân ga
Dựng buồn lên xa gửi đến Muôn Xa
Đây trưa hiện hình trong căn trường nhỏ
Đưa tay lên thoa những hàng kính vỡ
Trưa gọi kêu, nâng ngực gió lên trời
Bên vú trái tròn, lá bỗng run môi

                  *

Tiếng ca vươn buồn thương song cửa sổ
- “Nâng không gian trưa đặt giữa lòng người”

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

 

TRỨNG THẰN LẰN

Ánh đèn ngủ mê man trên mặt đất
Bỗng giật mình run rẩy vỡ tan tành
Một quả trứng thằn lằn từ mái gác
Vừa rơi trên đất rắn, giữa đêm thanh

Làn vỏ mảnh thanh cao và trong trắng
Đã vỡ tan như những mảnh đầu rơi
Trong không khí trĩu đầy hơi yên lặng
Phảng phất mùi thịt huyết quá tanh hôi

Khối yêu đương ôm ấp ở trong hồn
Trong những cõi tiết trinh và băng giá
Ai có biết ngày kia rồi tan rã
Dưới dục tình rồ dại, thịt ngông cuồng
Những linh hồn cứ theo nhau sa ngã
Trong tanh hôi ô trọc của dơ bùn

(2-9-1937)

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

TỪ ĐÂU ?

Buổi chiều đó nằm dài trên nước thẳm
Gió vô tình lay động nắng mong manh
Dòng sông Tuyên như suối ngọc long lanh
Chầm chậm cuốn những mảnh trời lơ biếc
Trên đồi cao lặng trong màu nắng huyết
Tháp điêu tàn mong đợi bóng đêm lan
Ta nằm dài trên cỏ áy mênh mang
Đợi những kẻ ở chân trời mù mịt...

Mặt trời đã lăn trên sườn núi thẳm
Từ không trung rơi xuống cõi trần gian
Một đêm mờ. Bóng tối nhẹ nhàng lan
Ban lặng lẽ linh hồn cho muôn vật
Giã địa cầu, bao nhiêu người đã khuất
Chôn non sông trong một giấc mơ dài
Ta lặng ngồi lắng tiếng thở muôn loài

Ngắm hiện tại tan dần ra dĩ vãng
Như ánh chiều tan dần trong bóng thẳm
Lòng âu sầu nhớ tiếc cảnh xa xôi
Lòng hỏi lòng: Ta rơi xuống cõi đời
Từ cầu nào? Từ thời nào trong vũ trụ?
Để làm gì? Nếu không là than thở
Những nước non dân tộc đã tan rồi...

(8 giờ tối 23-5-1937)

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002

VỌNG CHUNG CHÂU

Sông thì rộng, nước thì sâu
Non giăng những chớp xanh sầu đến em
Nhớ thương ruột yếu tơ mềm
Ngút tuôn ngọn nước, nỗi niềm buông theo
Lên cao với đỉnh mây đèo
Dăm ba bóng khói, ít nhiều tình thương

(Cửa Rào, 1947)

Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập (Vũ Thị Thường sưu tập và biên soạn), NXB Văn học, 2002