Mặc Lâm, biên tập viên RFA
Từ lớp 6 đến lớp 9 -
một phần của bộ sách Văn và Tiếng Việt của nhóm Cánh Buồm.Courtesy
canhbuom.edu.vn
Sau 7 năm nghiên cứu và thực hiện bộ sách hướng dẫn học sinh từ
lớp 1 cho tới lớp 9, nhóm Cánh Buồm đã chính thức hoàn thành công trình giáo
dục đầy tham vọng và sẽ ra mắt vào thời gian rất ngắn sắp tới. Mặc Lâm có cuộc
trao đổi ngắn với nhà giáo Phạm Toàn người hướng dẫn và chịu trách nhiệm về
công trình này để biết thêm mục tiêu mà nhóm Cánh Buồm từng theo đuổi.
Cần những người tự do và trách nhiệm
Mặc Lâm: Trước tiên nhà giáo
Phạm Toàn cho biết sơ lược con đường mà nhóm Cánh Buồm đã chọn từ nhiều năm qua:
Phạm Toàn: Trước hết, phải nói
những việc mà tôi đã làm trong 7 năm nay với nhóm Cánh Buồm thì tôi đã làm cách
đây 40 năm. Tôi đã thử cùng với giáo sư Hồ Ngọc Đại rất nhiều việc thì GS mời
tôi về cộng tác vào năm 1978, giao cho tôi nhiệm vụ là tổ chức dạy các môn học
giáo dục phổ thông làm thế nào cho trẻ con mà mình không giảng và tổ chức cho
nó làm việc thì nó tự tìm ra kiến thức.
Không được giảng giải áp đặt tức là chỉ tổ chức việc làm cho học
sinh nó làm do đó tôi về làm việc với GS Hồ Ngọc Đại trong hơn 35 năm tôi được
cái quyền nghiên cứu các môn khó nhất là dạy tiếng Việt và môn Văn. Ngoài ra
tôi là cố vấn của nhiều tổ, riêng cái tổ Toán Tin thì tôi làm tổ viên trong 7
năm tôi đưa những bài tập tiếng Việt thành bài tập trên máy tính. Từ năm 2008
đến giờ thì tôi nghĩ mình phải làm việc gì đó cho nó nhanh hơn vì tuổi tôi đã
nhiều, tôi mới tập hợp anh em trong nhóm Cánh Buồm, sau một cuộc huấn luyện sư
phạm cho các em thì chúng tôi làm bộ sách “Tiếng Việt” để làm cách nào có cách
học hiệu quả từ lớp 1 tới lớp 9.
Mặc Lâm: Xin ông cho biết nhóm
Cánh Buồn có triết lý giáo dục hay không và nếu có thì nó là gì?
Phạm Toàn: Cái triết lý giáo dục
của bọn tôi là thế này, là thế nào để thanh thiếu niên của toàn dân tộc thông
qua nhà trường phổ thông trở thành con người tự lập tự sống, tự phát triển
được. Chúng tôi có cái cuộc hội thảo cách đây 4-5 năm về tự học, tự giáo dục.
Thế và sau cuộc hội thảo có tên là “Em biết cách học” tức là làm thế nào cho
chúng biết cách học, từ cách biết cách học thì nó sẽ sống tự lập được. Chúng
tôi muốn có những con người tự do và trách nhiệm.
Mặc Lâm: Xin nhà giáo thêm một
chút chi tiết hơn về triết lý giáo dục mà chương trình theo đuổi liệu nó xem
trọng tính chất xây dựng con người trước hay bồi đắp kiến thức cho các em là
quan trọng hơn?
Phạm Toàn: Chúng tôi hướng dẫn
cho các em có triết lý sống từ tiết thứ nhất của lớp 1. Tức là chúng ta học
nhưng không bắt buộc phải học thuộc lòng và bắt buộc phải tìm đến kiến thức
bằng những thao tác mà chúng tôi đã nghiên cứu rồi. Bằng những thao tác, việc
làm giao cho các em thực hiện. Khi học văn chẳng hạn chúng tôi cho phép các em
làm lại thao tác của một nghệ sĩ. Một nghệ sĩ chân chính thì trước hết phải có
một tấm lòng đồng cảm với con người. Văn từ cấp I chúng tôi hướng phải đồng
cảm. Nguyễn Du là đồng cảm với dân. Nguyễn Bỉnh Khiêm là đồng cảm với dân.
Victor Hugo là đồng cảm với dân. Không đồng cảm thì không có nghệ thuật được
phải học đồng cảm ngay từ lớp 1 khi các em học văn thì đồng thời các em học
được tính nhân văn của con người. Các em phải học sống với cộng đồng sống với
lại mọi người cho nên chúng tôi có cái môn được gọi là môn “Lối sống” nhưng
không có môn đạo đức.
Môn lối sống chúng tôi dạy các em sống đồng thuận. Đồng thuận tức
là cùng lao động, hai là tôn trọng các giá trị tinh thần văn hóa của nhau. Anh
muốn theo đạo gì anh theo, anh muốn theo chủ nghĩa gì thì cứ theo nhưng mà
chúng ta tôn trọng nhau.
Và yếu tố thức ba rất quan trọng nữa tức là cùng nhau “tháo ngòi
xung đột”. Tháo ngòi xung đột là cái để dạy cho các nguyên thủ quốc gia, để dạy
cho các người đứng đầu các nước nhưng mình không dạy được họ thì mình hy vọng
dạy các em nhỏ của một dân tộc khi nó lớn nó sẽ thành những con người biết sống
đồng thuận, biết cùng lao động, tôn trọng nhau và cùng tháo ngòi xung đột.
Chúng tôi làm việc gì cũng có nguyên lý của nó cả.
Phải cải cách người làm cải cách giáo dục
Mặc Lâm: Chương trình có chú ý
tới những em khó khăn về kinh tế lẫn khả năng tiếp thu để hướng các em vào các
mục tiêu khác chẳng hạn như hướng nghiệp hay bồi bổ kiến thức phổ thông để các
em có thể tự mưu sinh nếu không theo học hết chương trình hay không?
Phạm Toàn: Chúng tôi có khuynh hướng
chứ. Chúng tôi không bao giờ hướng tới đại học cả. Chúng tôi đề nghị hệ thống
giáo dục hết lớp 9 thì các em có thể vào đời được.
Khi hết lớp 9 vào đời bằng một trong ba con đường. Một là lao động
để kiếm sống. Cái thứ hai là đi học nghề thêm một hai năm để kiếm sống ung dung
hơn, đàng hoàng hơn, đầy đủ hơn và thứ ba những em nào có điều kiện cả về kinh
tế và trí tuệ nữa thì tiếp tục con đường học trung học bên trên nữa.
Bậc trung học này chúng tôi đề nghị nó là bậc dự bị đại học luôn,
giai đoạn ấy chúng tôi gọi là giai đoạn tập nghiên cứu vì lên đại học là cái
bậc nghiên cứu và bậc trên đại học nữa là bậc độc lập nghiên cứu. Mình phải
định nghĩa được từng bậc học, định nghĩa được nền giáo dục và các việc làm từ
bậc một như vậy là cải cách nền giáo dục.
Muốn cải cách phải định nghĩa được lại các khái niệm và tôi còn
nhấn mạnh nữa là muốn cải cách bây giờ phải trước hết cải cách cái người làm
cải cách giáo dục bởi vì những người ấy chưa chắc đã có năng lực đủ để làm cải
cách giáo dục.
Mặc Lâm: Xin được phép một câu
hỏi chót, nhóm Cánh Buồm bỏ công rất nhiều cho chương trình đầy tham vọng này
nhưng khi áp dụng vào thực tế thì khả năng nào có thể hiện thực hóa chương
trình một cách rộng khắp trong khi Bộ Giáo dục và Đào tạo gần như sẽ khó chấp
nhận đưa nó vào chương trình giảng dạy hiện nay?
Phạm Toàn: Vâng chúng tôi rất
biết thân! Nhưng nó ra đời vào cái thời đại có một công cụ vô cùng ghê gớm là
Internet, cho nên sau đây độ nửa tháng quý vị sẽ thấy bộ sách tôi đưa hết lên
mạng thành dạng open book và mọi người tự do lấy xuống dùng cho gia đình mình, cho
lớp học mình cho trường của mình. Ai cấm thì cứ cấm, ai cho phép thì cứ cho
phép. Mình cứ tự cho phép mình bởi vì thời đại này đã có Internet mà chúng tôi
lại không cần nhuận bút, chúng tôi không cần bản quyền chúng tôi chỉ cần người
dân thấy có ích cho mình rồi cùng dùng.
Thời đại bây giờ nó cho phép mọi người ở mọi nơi có thể tự do làm
việc tự do đóng góp, tự do hết sức mình với một tinh thần trách nhiệm. Trong
vòng ít hôm nữa chúng tôi sẽ giới thiệu trên mạng mà chúng tôi chủ trương, mạng
Cánh Buồm (canhbuom.edu.vn) nơi đây sẽ giới thiệu cách vào Open book đấy để sau
một cái nhấp chuột thôi là anh có sách rồi.
Mặc Lâm: Xin cám ơn nhà giáo
Phạm Toàn.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét