Hải quân Trung Quốc. Hình minh họa.
Ngày 24 tháng Bảy tuần
qua, Bộ Quốc phòng Trung Quốc đã công bố bạch thư về chiến lược quốc phòng.
Bạch thư lần trước được công bố cách đây hơn bốn năm, tháng Năm 2015. Trước đó nữa là
tháng Tư 2013, tháng Ba 2011, và tháng Giêng 2009.
Bạch thư dài
gần 18 ngàn chữ, 51 trang này, nếu đọc nhanh và khái quát thì mất cũng gần hai
tiếng [*]. Đọc chậm và kỹ thì chừng bốn năm tiếng. Còn đọc để nắm bắt các thông
điệp của họ, qua những gì được viết trong bản văn này, cũng như những gì không
trình bày, thì thời gian là vô hạn. Nó không chỉ mất cả đời người mà còn cả bề
dài lịch sử của bao thế hệ và bao xương máu đổ xuống của những dân tộc từng bị
họ xâm chiếm cả ngàn năm.
Những chủ tâm hoặc
tham vọng thật sự của Trung Quốc thì chắc chắn họ không công bố trong bất cứ
văn bản công khai nào.
Về tình hình an ninh
quốc tế, bạch thư này nhận định sự cạnh tranh chiến lược quốc tế đang ngày càng
gia tăng. Bạch thư cho rằng Hoa Kỳ đã điều chỉnh chiến lược quốc phòng và an
ninh quốc gia, sử dụng các chính sách đơn phương, kích động và tăng cường cạnh
tranh giữa các nước, gia tăng đáng kể chi tiêu quốc phòng, thúc đẩy thêm năng
lực về hạt nhân, ngoài vũ trụ, phòng thủ mạng và tên lửa, phá hoại sự ổn định
chiến lược toàn cầu, v.v. Ngoài Hoa Kỳ thì bạch thư cũng nhận định về vị thế và
chủ trương của NATO, Nga, Liên hiệp Âu châu, ASEAN, Nhật, Ấn Độ, Úc…
Đứng trước các thử
thách này, bạch thư cho biết Trung Quốc sẽ lấy quyết định chiến lược đi theo
con đường phát triển trong hòa bình, đề cao chính sách ngoại giao độc lập của
hòa bình, và dựa vào truyền thống văn hóa tốt nhất mà luôn xem hòa bình và hòa
hợp là nền tảng. Bạch thư cho biết Trung Quốc sẽ thực hiện chính sách quốc
phòng mang tính phòng thủ tự trong bản chất.
Nhưng khi bạch thư nói
đến mục tiêu thì không biết giá trị hòa bình đặt ở đâu. Bạch thư cho biết mục
tiêu của chính sách quốc phòng Trung Quốc là ngăn cản và chống lại tính gây
hấn; bảo vệ an ninh chính trị quốc gia, an ninh của người dân và ổn định xã
hội; phản đối và ngăn chặn sự độc lập của Đài Loan; đàn áp các thành phần ủng
hộ phong trào ly khai như “Độc lập Tây Tạng” và sự hình thành “Đông Turkistan”,
tức người Duy Ngô Nhĩ (Uyghur)…; bảo vệ các quyền và lợi ích hàng hải của Trung
Quốc, v.v.
Bạch thư biện luận
người dân Trung Quốc luôn yêu chuộng hòa bình. Bạch thư cho rằng từ thời hiện
đại bắt đầu, người dân Trung Quốc đã là nạn nhân của sự gây hấn và chiến tranh,
nên hiểu được giá trị của hòa bình và nhu cầu tha thiết để phát triển. Do đó
nên Trung Quốc sẽ không bao giờ gây ra những đau thương này đối với các quốc
gia khác. Bạch thư xác định trong 70 năm qua từ khi thành lập, Cộng hòa Nhân
dân Trung Hoa đã không bao giờ gây chiến hay xung đột. Bạch thư còn phản ảnh
rằng một quốc gia có thể trở nên mạnh mẽ, nhưng tính hiếu chiến sẽ dẫn đến sự
hủy hoại của chính nó. Cho nên bạch thư khẳng định Trung Quốc sẽ không bao giờ
muốn bá chủ/quyền, bành trướng hay tìm các gia tăng ảnh hưởng cả.
Tuy “yêu chuộng” hòa
bình như thế, bạch thư khẳng định rằng
Quân đội Giải phóng Nhân dân (People’s Liberation Army/PLA) “sẽ kiên quyết đánh
bại bất cứ ai cố gắng tách Đài Loan khỏi Trung Quốc và bảo vệ sự thống nhất
quốc gia bằng mọi giá”.
Bạch thư nhấn mạnh rằng
các tranh chấp hải phận tại Biển Đông (hay Biển Nam Trung Quốc/South China Sea)
và đảng Diaoyu (bên Nhật gọi là Senkak) là các phần không thể tách rời khỏi
lãnh thổ Trung Quốc.
Nói chung bạch thư này
tô vẽ một đất nước Trung Quốc mẫu mực và thánh thiện, yêu chuộng hòa bình,
không muốn gây hấn, nhưng rất kiên quyết với mọi thành phần nào đụng đến quyền
lợi của họ. Mà quyền lợi của họ, của 1,4 tỷ dân số này, thì hầu như ai cũng
biết là nó bao la và vô hạn định.
Đọc chỉ chừng đó thôi
cũng đủ choáng váng hay chóng mặt rồi. Thảo nào ông Dennis J. Blasko, một trung
tá về hưu của quân đội Hoa Kỳ, từng là tùy viên quân sự tại Bắc Kinh và Hồng
Kông từ năm 1992 đến 1996, có viết bài phân
tích trên Lowy Institute, được nhiều người đọc. Theo Blasko thì người đọc bạch
thư này nếu có nhức đầu thì cũng nên được thông cảm/bỏ qua khi họ phải đọc các
nhận định mâu thuẫn từ đoạn này sang đoạn khác, mặc dầu nỗ lực của Bắc Kinh là
giúp cho “cộng đồng quốc tế hiểu thêm về chiến lược quốc phòng của Trung Quốc”.
Theo ông Blasko nhận xét thì rất ít, nếu có, cộng đồng quốc tế nào sẽ đổi chiều
vì đọc bản văn này. Ông Blasko kết luận: “Bạch thư chứa đủ các món ngon khác
hầu cân bằng giá phải trả cho thuốc aspirin để đối phó với chứng chóng mặt mà
nó gây ra”.
Một trong các mục tiêu
chính của bạch thư là để tìm cách thuyết phục cộng đồng thế giới rằng Trung
Quốc vẫn tiếp tục trổi dậy trong hòa bình, và sự cạnh tranh với Hoa Kỳ có những
mặt lợi cho cả hai nước, mà không nhất thiết phải đưa đến xung đột hay
chiến tranh, nếu biết kiềm chế những rủi ro đến từ sự cạnh tranh này.
Một số thông tin hay
nhận định nêu trên trong bạch thư này rõ ràng coi thường sự hiểu biết của người
khác. Chẳng hạn, Trung Quốc không bao giờ muốn bá chủ/quyền; không bao giờ gây
chiến hay xung đột trong 70 năm qua (chiến tranh biên giới 1979 với Việt Nam là
gì?); ngân sách quốc
phòng của họ chỉ chiếm 1,28 phần trăm GDP (5,26 phần trăm ngân
sách chính quyền, thấp nhất so với các quốc gia thuộc Hội đồng Bảo an Liên Hiệp
Quốc).
Những người tìm đến
các thông tin đa chiều đều biết rằng những thông tin, dữ liệu từ Trung Quốc
không khả tín, thường bị bóp méo, thổi phồng hoặc bưng bít, cho mục tiêu chính
trị, kể cả con số GDP của họ. Họ viết lại sử và các sách giáo khoa để thế hệ
Trung Quốc hôm nay và mai sau, cũng như những ai không phải công dân nhưng tiếp
cận với sách vở chính thống của họ, hay học tiếng Hán và văn hóa qua các Viện
Khổng Tử, có cái nhìn tích cực về Trung Quốc như Bắc Kinh mong muốn.
Trong các thể chế dân
chủ, các bạch thư về chính sách ngoại giao hay quốc phòng của Anh, Úc, Mỹ…
trước khi thực hiện thì phải tham khảo với hầu như mọi thành phần trong xã hội,
từ những chuyên gia hàng đầu về các lĩnh vực liên hệ, và các tổ chức xã hội dân
sự đa nguyên, cho đến mọi thành phần công chúng quan tâm đến nền chính trị quốc
gia. Do đó các văn kiện này thường phản ảnh sâu sắc và đích thực vấn đề mà quốc
gia đang đối diện, cũng như các chính sách và chiến lược cốt lõi để làm chuẩn
mực hướng dẫn hành động của quốc gia trong tương lai. Các bạch thư loại này nếu
không nói đầy đủ, không thể hiện hết các tư tưởng và động cơ, thì nó cũng không
viết để lường gạt người khác, bởi tất cả những người thực hiện và liên hệ đều
phải chịu trách nhiệm giải trình.
Trong khi đó, một nhà
nước độc đảng độc quyền như Trung Quốc thì không bao giờ thấy có nhu cầu gì
phải thực hiện theo tiến trình như thế.
Thêm vào đó, một văn
hóa chính trị không hề hiện hữu tiêu chí minh bạch hay trách nhiệm giải trình,
và xem lừa dối trí trá là biện pháp tối ưu để đánh gục đối thủ, thì người đọc
bản văn này cần phải dùng nhiều lăng kính và tiêu chí khác nhau để hiểu được
các ý nghĩa đằng sau gần 18 ngàn chữ này.
Những ai quan tâm nên
đọc Bạch thư Quốc phòng Trung Quốc này. Nhưng cần phải đọc giữa các chữ, hàng
chữ, và giữa các đoạn văn, và đừng quên sử dụng tư duy phản biện (suy nghĩ phê
phán), cùng với liều thuốc aspirin chống nhức đầu, như Blasko đề nghị, để thấy
sự nhất quán, hay thiếu nhất quán đến độ mâu thuẫn, của lãnh đạo Bắc Kinh. Như
chính tư duy và cung cách hành xử của họ tại Bãi Tư Chính mới
đây, về vấn đề Biển Đông, hay bao nhiêu điều khác từ hàng ngàn năm qua.
Chú thích:
[*] Theo VOA Anh ngữ
thì bản văn này dài 27 ngàn chữ, trong khi tôi kiểm chứng cũng bản này trên
báo XinHuaNet và
từ mạng của Bộ Quốc phòng
Trung Quốc thì cả hai đều dưới 18 ngàn chữ.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét