Cuối năm 1947, Văn Cao lên
Chiến khu. Ông qua Phú Thọ để lên Việt Bắc. Mùa Đông năm ấy, giặc Pháp thua
trận thảm hại trên dòng Sông Lô, khắp nơi xác thù còn vương, tàu giặc còn cháy.
Dù phải rút chạy chúng đã trả thù hèn hạ, cướp bóc, đốt sạch phá sạch xóm làng
ven Sông Lô. Ông cũng chứng kiến đoàn quân chiến thắng ca khúc khải hoàn và
người dân nô nức hát ca tái tạo cuộc sống mới trên những nền nhà giặc đốt chỉ
còn màu xám của tro bụi.
Đến Việt Bắc, ông gặp Doãn
Tuế, người chỉ huy pháo binh Việt Nam thắng Pháp trên dòng Lô. Qua những say
sưa thuật lại của người chiến binh anh dũng, Văn Cao đã ứng tác bài Trường ca
Sông Lô, và bài hát đã được sinh ra từ cuộc sống vinh quang, từ cuộc chiến hào
hùng trên dòng Lô.
Bài hát được đăng trên báo
Văn nghệ số tháng 3 năm 1948.
Viết về dòng Lô, về Chiến
thắng trên dòng Lô có nhiều: Trường ca sông Lô của Văn Cao; Lô giang của Lương
Ngọc Trác; Bến Bình Ca của Nguyễn Đình Phúc; Tiếng hát trên sông Lô của Phạm
Duy. Sau này có thêm Sông Lô Chiều cuối năm của Minh Quang.
Nhưng tuyệt đỉnh vẫn là và
chỉ là Trường ca Sông Lô của Văn Cao.
Sông Lô bắt nguồn từ Trung Quốc, chẩy vào Đất Việt và hội cùng Sông Thao ở Ngã ba Bạch Hạc Việt trì thành Sông Hồng; con sông Mẹ, sông Cả của nền văn minh Sông Hồng. Từ núi cao, Sông chẩy về xuôi qua bao ghềnh thác, qua bao đồi núi, qua bãi bồi phù sa và chứa biết bao nhiêu tầng văn hóa. Trong Trường ca Sông Lô như thấy tất cả. Có đồi núi gió reo vi vu, có dòng êm trôi rì rào bờ lau ngút ngàn, hay gập ghềnh dòng Lô chẩy qua đại ngàn. Bài hát có tự hào của đội quân chiến thắng, có niềm vinh quang sung sướng của người dân sông Lô, những người thà hy sinh tất cả chứ không chịu làm nô lệ, không chịu cúi đầu.
Đoàn quân thời chinh chiến
ấy, có chia thành quân dân binh chủng gì đâu, tất cả chỉ là quân ta... Quân ta
đoàn kết một lòng thắng giặc, và đều mang nặng tình yêu đất nước. Hết giặc là
bắt tay xây dựng lại quê hương, xây dựng cuộc sống ấm no chan hòa...
Tất cả, tất cả đều có trong
Trường ca Sông Lô.
Trường ca Sông Lô được Phạm
Duy, người bạn nhạc sỹ của Văn Cao ca tụng là bản hùng ca sánh ngang bất cứ bản
hùng ca xứ Tây nào khác và là Bài hát thay đổi nền tân nhạc Việt Nam; Bài hát
hay nhất trong những bài hát tân nhạc Việt.
Phạm Duy cho rằng: “ Trường
ca sông Lô phải là đỉnh cao nhất của nhạc kháng chiến nói riêng, của tân nhạc
Việt Nam nói chung”.
Đã gần bẩy mươi năm ra đời,
Trường ca Sông Lô vẫn sừng sững trên đỉnh nhạc Việt. Ở đó, có những thủ pháp âm
nhạc hiện đại vô cùng, nghe trong gió có tiếng hát, và nghe trong sóng có tiếng
lòng. Nhạc sỹ Trịnh Công Sơn, người mà khi Giải phòng miền Nam xong, tháng 12
năm 1975 đã lặn lội ra Bắc chỉ để thỏa một mong ước, được gặp Hoàng đế của Nhạc
Việt: Văn Cao !
Và dấu ấn của Văn Cao trong
nhạc Trịnh cũng rõ, hãy nghe Đóa hoa Vô thường. Khi gặp những đảo phách, nghịch
phách thì càng gợi nhớ đến Trường ca Sông Lô. Với Trường ca Sông Lô, những
phách đảo, phách nghịch để mô tả Thiên nhiên hùng tráng thì trong Đóa hoa vô
thường để thể hiện những éo le nghịch cảnh trong nội tâm của đời người.
Mà gần như, Trịnh cũng chỉ có
bài ấy, có thể gọi là Trường ca.
Hát Trường ca Sông Lô, Nam
giới có Quang Hưng, Quốc Hương, Quý Dương thành danh. Nữ có Diệu Thúy với giọng
nữ cao trong vắt. Những người khác chỉ thể hiện bản Trường ca Sông Lô và không
hát nổi Bài hát này, đến giờ cũng vẫn như thế.
Hãy nghe Quang Hưng, chú liên
lạc của Cảm tử quân Hà Nội hát Trường ca Sông Lô: http://baicadicungnamthang.net/.../truong-ca-song-lo-2677...
Có lẽ chỉ có mình ông hát
solo (sic!) cả bài, cho người nghe như được thả hồn trôi từ Tuyên Quang qua bao
làng xóm thân yêu bình dị, qua chiến thắng giặc, qua dòng sông nuôi bao lớp
người và cuốn đi lũ giặc hung tàn để về hiền hòa thành Con sông Mẹ. Ông là
người hát đầy đủ nhất, thể hiện hết khí thế hào hùng, hào hoa của bài hát.
Nghe Quốc Hương: http://baicadicungnamthang.net/.../truong-ca-song-lo-4740...
Chúng ta thấy da diết của
những chiến binh rời quê nhà, thắng giặc rồi chỉ mong về Quê hương xây dựng lại
ngôi nhà có Mẹ già, vợ trẻ và đàn em thơ.
Nghe Quý Dương và Dàn Hợp
xướng Đài Tiếng nói Việt Nam hát: http://baicadicungnamthang.net/.../truong-ca-song-lo-717...
Ta thấy sự sang trọng trong
âm thanh, trong ca từ, trong sáng tạo của Người nhạc sỹ thiên tài Văn Cao.
Nghe Diệu Thúy: http://baicadicungnamthang.net/.../truong-ca-song-lo-939...
Thấy trong trẻo tâm hồn Việt
Nam, rất hào hùng và mềm mại. Tròn vành, rõ chữ, trong veo, giả thanh cao
vút... Nhạc đệm của Pianist Hoàng Mãnh thật kì diệu.
Trường ca Sông Lô, Bản Hùng
ca bất hủ, đỉnh cao của Tân nhạc Việt Nam.
Bài viết - Phạm Ngọc Thắng
(Tháng 2 – 2017. Kỷ niệm 69 năm ngày Bản Hùng ca ra đời).
Nguồn : Hà Nội ngày tháng cũ
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét