Thứ Ba, 14 tháng 5, 2019

Đất nước này không phải của riêng ai


Tô Văn Trường
Đất nước này không phải của riêng ai. Đã đến lúc Đảng CSVN cần mạnh dạn đổi mới thể chế theo kinh nghiệm thành công của đổi mới kinh tế từ năm 1986 đến nay: xóa bỏ cơ chế độc quyền, thực hiện dân chủ hóa để phát huy khả năng đóng góp của toàn dân.
Trong trường ca "Mt đường khát vng", nhà thơ Nguyn Khoa Đim đã có nhng li da diết v đt nước:
" Khi ta ln lên đt nước đã có ri"
Và mt khi đt nước không ca riêng ai thì nhng người có trách nhim phi biết lng nghe và hành đng thun theo lòng dân:
Hãy yêu Nhân dân và nghe Ngưòi nhn nh
   Hãy tìm sc mnh mình trên cơ th Nhân dân"
Ch sau Đi hi ln th XII ca Đng hơn mt năm, hàng lot cán b cao cp đã b đưa ra xét x và b kết án t tù nhiu năm đến k lut cách hết chc v và khai tr khi Đng, bao gm 1 y viên B Chính tr đương chc, hàng chc b trưởng, tướng lĩnh công an, quân đi đương chc và hưu trí vi đ các ti danh: tham nhũng, hi l, li dng chc quyn, kém phm cht và năng lc... Đó là chưa k đến các cp tnh, huyn, xã.
Ti sao hàng lot cán b ngang nhiên vi phm pháp lut, vi phm nhng quy đnh v tư cách cán b, đng viên nhiu năm tri li có th vượt qua vô s mt lưới ca t chc đ lt vào được nhng v trí quan trng, ri ch sau mt thi gian ngn b phát hin sai phm và b cách hết các chc v đang hoc tng nm gi, thm chí b tng vào tù? Phi chăng điu đó chng t công tác cán b t lâu đã đi theo mt đnh hướng sai lm và t nhiu năm nay đã suy thoái trm trng đến mc báo đng?
Ngoài cơ chế ra thì nhng ai phi chu trách nhim v tình trng này? Ai cũng biết công tác cán b là quan trng vì cán b quyết đnh hết thy. Vy có nên tiếp tc giao quyn quyết đnh v mt vic quan trng đi vi đt nước như vy vào tay mt cơ quan, mt nhóm người đ ri lúc xy ra chuyn ch có đt nước, nhân dân chu thit, ch không ai phi chu trách nhim v quyết đnh ca h?
Đt nước này không phi ca riêng ai. Đt nước đang phi la chn đường đ phát trin. Nhưng đt nước s phát trin thế nào khi mà cán b được la chn như hin nay?
Ngn ng Vit Nam có câu: “Sy mt ly đi mt dm”. Quyết sách đúng hay sai nhng thi đim quan trng và v nhng vn đ quan trng (như công tác cán b) có th to ra hay tiêu dit mt cơ hi cho đt nước. Có th mượn li nhân vt Hamlet ca Shakespeare: “To be or not to be?” (“Tn ti hay không tn ti?”) đ mi người Vit Nam t hi: “Phát trin hay không phát trin đây?”. Khi c nhân loi đang tiến nhanh như vũ bão, không phát trin thì khó mà tn ti.
Nguyên nhân ca bt cp trong công tác t chc và cán b
Nguyên nhân cơ bn trc tiếp là các nguyên tc, chính sách cán b đã li thi và không có th chế đ năng lc kim soát các nguyên tc, chính sách y.
Nguyên tc "Đng thng nht lãnh đo công tác cán b và qun lý đi ngũ cán b" không nhng không còn phù hp trong Nhà nước pháp quyn, nn kinh tế th trường, chế đ s hu nhiu thành phn, mà còn b lm dng, càng kéo dài mt cách nguy hi vic mt nhóm người trong mi cp quyết đnh công tác cán b.
cp nào cũng vy, quyn lc rơi vào tay mt nhóm nh. Dân ch kiu “hn Trương Ba, da hàng tht”, ly "c" đ khng chế cơ chế "bu" là rt ph biến. Khi cn, nhng người có quyn thường dùng lá bài “đng đoàn”, “cp y”, “t chc”,... đ chn người theo ý mình và x lý cá nhân dám công khai phê phán nhng  bt cp. Bên cnh đó, người ta còn s dng b máy truyn thông đc quyn đ đnh hướng hoc tiêu dit dư lun dân ch. Nhiu người làm truyn thông vì miếng cơm manh áo mà phi ngm … b hòn hoc vì … vt cht khác, thc hin nhim v trái vi lương tâm này.
Nguyên tc và chính sách cán b li thi khiến Hiến pháp và pháp lut không th thiết lp cơ chế dân ch thc cht đ kim soát và x lý hu hiu vic li dng quyn hn và lm quyn trong thi hành công v. Nếu mi quyn hành đu tp trung vào mười my ông bà “vua tp th” thì pháp quyn tr thành vt trang đim phù phiếm, vô nghĩa.
Cơ chế tp quyn còn to đt sng cho hàng lot tp quán c h t thi phong kiến trong nn dân ch XHCN: trung thành “vua – tôi” dn đến xu nnh, đút lót; “mt người làm quan c h được nh” dn đến bè phái, cài cm người thân, đ t vào b máy cai tr, vân vân và vân vân.
Cơ chế tp quyn cũng làm méo mó nn kinh tế th trường vì gn kinh tế th trường vi cái đuôi “đnh hướng XHCN”. L ra nn kinh tế th trường vn hành theo nguyên tc cnh tranh vi mc tiêu đt hiu qu cao nht phi là môi trường thun li đ la chn, rèn luyn cán b thì quy đnh v s hu nhà nước như tài sn vô ch li kích thích cán b tha hóa, thoi mái tham ô đ tha mãn lòng tham.
Nói tóm li, nhng sai lm, vi phm ca cán b lãnh đo đã l (b khi t, kết án) đang din ra quy mô t Trung ương đến cơ s chng t nhng nguyên tc, chính sách t chc cán b ra đi t thi “chuyên chính vô sn”, “đu tranh giai cp” và nhum “hơi đng” ca cơ chế th trường không còn đáp ng nhu cu xã hi hin nay. Trong tương lai, điu này càng tr nên bc xúc, nếu không kp thi thay đi thì chc chn s dn đến sp đ (như Liên Xô và các nước Đông Âu) hoc trì tr trong nghèo đói (như Cu Ba, Triu Tiên).
Đi mi hay là chết?
Nhiu người dân Vit Nam vn còn nh thi kỳ cui thp niên 80, khi khi Đông Âu suy yếu và tan rã, trước các yêu cu bc xúc ca cuc sng, đ tn ti, Đng và Nhà nước ta đã t cu mình bng cách tiến hành đường li Đi mi - mt quyết sách có vai trò lch s ca Tng bí thư Trường Chinh ngay trước ngày khai mc Đi hi VI ca Đng. Quyết sách sáng sut đó đã to ra bước đt phá, đưa đt nước ra khi cuc khng hong kinh tế - xã hi nng n .

Ch tch Đoàn Đi hi Đng khóa VI ca Đng (nh trên mng)

Ngày nay, nhiu người quan tâm đến vn nước có chung nhn xét nn chính tr nước ta đã đến hi nguy him vì cht lượng cán b, cht lượng chính tr đã bước vào đim thoái trào vì li ích nhóm ca nhng nhóm quyn lc thao túng đt nước. S gi dối tng tng, lp lp, lp này chng lp kia, nhưng không đp như mt bc tranh sơn du mà như mt cơ th toàn trng bnh. Nguy him nht là nhng nhóm li ích này hay lp liếm dưới chiêu bài “nhy cm”, “vì cái chung”, “gi n đnh”.... đ bưng bít s tht, gt người dân ra khi cuc chơi quyn lc.
Xưa nay, trong công tác cán b, Ban T chc Trung ương, Ban T chc các tnh y, thành y có vai trò rt quan trng, có th nói là quyết đnh đi vi nhng chc danh lãnh đo các cơ quan thuc h thng chính tr và qun tr nhà nước. Người đng đu các ngành trung ương, các tnh, thành ph trc thuc trung ương và tương đương thc cht được quyết đnh bi Ban T chc Trung ương, Ban T chc các tnh y, thành y trước và sau mi kỳ Đi hi Đng. Thế nhưng rt l, khi xy ra nhng s vi phm ca cán b đu ngành, Ban T chc li không phi chu trách nhim v vic chn nhm người!
Còn nh ti Hi ngh ln cui ca Ban chp hành TW khóa V (khong năm 1986), Tng bí thư Trường Chinh nhn thy nghch lý này đã nêu vn đ phi thay đi công tác cán b theo nguyên tc: “Nm vic phi đi lin vi nm người; nghĩa là người chu trách nhim v công vic phi có tiếng nói quyết đnh trong vic, la chn cán b dưới quyn mình”.
Nói cách khác, không th duy trì cơ chế Ban T chc quyết đnh chn người đng đu, cp phó ca người đng đu ca tt c các cơ quan nhà nước thay cho cơ quan đó. Vì làm như vy, khi công vic đ b, không quy được trách nhim cho ai. Bài nói ca ông Trường Chinh được hi ngh TƯ đng tình, hoan nghênh nhit lit. Nhưng nghe nói ông Lê Đc Th, Trưởng ban T chc Trung ương, thì rt bc mình, cho rng có ai đó tham mưu ý này cho ông Trường Chinh và gng hi xem người đó là ai. thi đim đó, ông Trường Chinh chưa nói đến h qu ca cơ chế này là còn to mnh đt nuôi dưỡng t “chy chc, chy quyn” vì chuyn này lúc đó chưa nghiêm trng.
Chúng ta đang trong quá trình chun b cho mt nhim kỳ mi ca lãnh đo Đng và Nhà nước. Nhim v quan trng nht cho phát trin lúc này là la chn mt Tng bí thư và mt đi ngũ cán b lãnh đo đ đc đ tài, có tư duy và quyết tâm đi mi. Không th gi mãi cung cách làm t chc cán b lc hu, vô lý như cũ. Quyn la chn cán b phi được giao cho tp th đng viên và nhân dân nơi s dng cán b.
Quy lut ca xã hi loài người là không ngng phát trin. Ngay c các nước có th chế tiên tiến nht cũng phi thường xuyên phân tích thc tin đ phát hin kp thi nguyên nhân cn tr s phát trin ca xã hi và đ xut gii pháp thúc đy phát trin xã hi. Đng CSVN mun duy trì s lãnh đo đt nước càng phi đi mi, trước hết là đi mi th chế, đi mi công tác t chc cán b. Đi mi là cn thiết và hoàn toàn có th, không ch đem li uy tín cho Đng mà còn bo đm s phát trin bn vng cho đt nước.
Gii pháp
Nhng người qun lý đt nước cn hiu rng chế đ mun tn ti và phát trin cn phi mnh dn đi mi ln th hai mà vic đu tiên phi làm là thay đi tư duy và chính sách, cơ chế tuyn chn nhân s cp chiến lược. Dân ch, công khai minh bch, da vào dân là bt buc. Đng đ người làm t chc tr thành người gi “quyn sinh, quyn sát”, không có giám sát, phn bin, ch ly ý kiến qun chúng làm vì.
Các gii pháp cn thiết là thu thp, trưng cu rng rãi ý kiến ca các tng lp nhân dân, đc bit là đi ngũ trí thc không k trong hay ngoài Đng v hin trng công tác t chc cán b  Vit Nam; kinh nghim ca các nước tiên tiến; nguyn vng ca nhân dân v đi mi công tác t chc b máy qun lý nhà nước và la chn lãnh đo các cp. T đó, la chn mt s (2-3) phương án được đa s ý kiến  tán thành đ quan tâm t chc nghiên cu sâu hơn, đ xut đi mi t nguyên tc đến chính sách và pháp lut v công tác cán b.
Theo tôi, phương án tt là phương án cn bo đm các yêu cu sau:
- Mi chc v lãnh đo cp cao đu được chn thông qua bu c tht s dân ch. Phi b các quy đnh thiếu dân ch hin nay, như: không được t do ng c, đ c ngoài danh sách cp y cũ d kiến; không được ng c, đ c nếu không được quy hoch t trước, Cn b các quy đnh hình thc cng nhc như quy đnh v tui tác, bng cp, quá trình công tác,...  
- Bu c phi qua quá trình tranh c, trong đó, ng c viên phi trình bày chương trình hành đng và được đánh giá, phn bin công khai t nhiu phía, được tranh lun, gii trình v nhng ý kiến phn bin...
- Không làm quy hoch cán b như hin nay. Nhân tài ch ni lên trong hot đng thc tin, không th áp dng mô hình nuôi “gà chi” hoc “cha truyn con ni”. Cách làm quy hoch hin nay đang làm cho nn chy chc chy quyn, chy quy hoch, đu đá ni b n r hơn, đng thi d dn đến kh năng b rơi nhiu người tài gii.
Li kết
Nhng đi mi thành công t 1986 đến nay là đi mi v kinh tế, mà bn cht là xóa b cơ chế kinh tế ch huy đc quyn, thc hin dân ch hóa nn kinh tế đ phát huy kh năng đóng góp ca toàn dân. Nhưng sut thi gian qua, s phát trin kinh tế chưa phi là bn vng, thi gian gn đây đã chng li. Nguyên nhân ch yếu là đi mi chính tr không theo kp, tr thành lc cn s phát trin v kinh tế.
Đt nước này không phi ca riêng ai. Đã đến lúc Đng CSVN cn mnh dn đi mi th chế theo kinh nghim thành công ca đi mi kinh tế t năm 1986 đến nay: xóa b cơ chế đc quyn, thc hin dân ch hóa đ phát huy kh năng đóng góp ca toàn dân. Suy cho cùng:
“Vn nước ti nhân, phn dân ti chế
Thnh-suy cũng thế, ti đế, ti thn.”
T.V.T.


Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét