Chủ Nhật, 26 tháng 5, 2019

NGẪU HỨNG ÂM NHẠC


Phm Toàn
Chc chn ý tưởng bài viết này ny sinh lúc mười gi sáng hôm qua (ngày 23/5/2019) khi Phm Xuân Nguyên đc cho chúng tôi nghe din t nhm chc tht đp ca v Tng thng mi nước Ukraina.
Tôi nh mình my ln kéo cánh tay áo cc lau mt. My ln? Chc không phi hai ln. Nhưng chc không phi trên ba ln. Vì ba ln là va đ.


Tôi nh mình my ln kéo cánh tay áo cc lau mt. nh: Trn Quc Trng
Điu khác l khi viết nhng dòng này là người viết đã không theo ch dn ca thy giáo mình, ba Trn Văn Khang. Nhng li dy hi đu nhng năm 50 khi chàng trai này tròn 20 tui. Ba dy chúng tôi “Viết văn sao li c phi nháp!?”. Ba nói, viết văn như người ta đi chơi y, ct tư tưởng không sai, ct đnh hướng trong sáng, sau đó c thế mà viết. Không, còn không th thiếu mt điu, không được tha hoc thiếu ý.
“H chú có ba ý, chc là đ. H có hai ý, chc là thiếu. H có bn ý, chc là trùng, c thế mà làm. Người ta đăng hay không là chuyn khác…”.

I
Không phi ti nào cũng vy, nhưng rt nhiu ti trước khi đi ng tôi li thoáng nghĩ đến Lc Vàng (Hà Ni). Tôi c băn khoăn năm năm na, mười năm na, chú y s sng như thế nào. Ging bt đu già, người hâm m vng đi hay đông dn lên? Nhưng trong cuc sng hng ngày gn như ít người tho lun v dòng nhc “vàng” và dòng nhc “thượng vàng”.
Th
c cht, chng phi người ta tranh cãi v giá tr đích thc ca âm nhc, mà tranh cãi v quyn dn đu âm nhc trong cuc đi. Ông Tng thng mi ca Ukraina còn ung dung, t ti nói đến vic bán vé đ to cho mi người nhng n cười. Lc Vàng đã phi mua giy thông hành vào đi bng hơn chc năm tù ti. Khi anh ra tù, anh đ tui hôm nay bn đng nghip ca mình đc din t nhm chc Tng thng.
Vì v
y, tư duy, lp lun mà ba Khang dy chc tôi không thc hin đy đ. Tôi s viết dài dòng theo nhng gì mình biết, theo nhng gì mình nh, theo nhng gì mình ghi li được. Thế thôi…
II
Chuyn tranh giành ngôi đu bng gia “vàng” và “thượng vàng” bt đu t lâu lm ri.
Người thành th Vit Nam khi gp nhng câu thơ ca Nguyn Bính " …Em ơi em li nhà / Vườn dâu em đn, m già em thương…" thì nhún mình coi đó là thơ máy nước, đ làm gì?, đ đòi quyn dn đu cho nhng dòng thơ không máy nước.
Giá tr
ngh thut thi nào cũng vy, c như nhng nàng tiên ng trong rng. Công lao các nhà kho c đã tìm ra các bc tranh, các gam mu được thiên nhiên giúp loài gi gìn ti các hang đng, cho thy ý nghĩa ca khái nim giá tr ngh thut.
Th
ơ cũng vy thôi. Năm 1990, tôi đến bo Hoàng Cm đưa cho tôi sáu bài trong tp Kinh Bc đ tôi in trong cun Ngh dy văn. Tôi rt rè xut bn S giáo dc Tha Thiên Huế. Sau đó mi vic ai cũng rõ, tc là ai đi tù vì cái gì và ai được thưởng cũng vì cái gì thì ai cũng rõ.
Nhng năm 1960, bn “đc văn chui” Hà Ni chúng tôi đã nhn rõ chân tướng văn hóa ca mt người được mt thi mình yêu mến, ông Nikita Khrushchev. V Tng Bí thư đu trc ngon mc này đã đnh nghĩa hi ha siêu thc như cách dùng đuôi nga nhúng vào các loi màu và qut lên nhng tm toan. May mn thay, chúng tôi đã thoát được cơn mơ mng hão huyn.
Nhưng vn chưa hết. Chúng tôi vn còn mê Fidel Castro. V Tng Bí thư nhiu tư liu dưới ngăn bàn này đã xì cho chúng tôi đc đ hiu v Bc Phi, v Đông Âu, v Trung Âu, v Nam Tư, v Liên Xô… nhiu hơn cơ quan ca anh Hoàng Tùng cung cp.
May mn thay, hôm nay, mt v tng thng mi đã ci chính mt cách không gì chính đáng hơn v mt người mà thc ra chúng tôi cũng không tin cy t lâu ri.
III
Bên phía âm nhc cũng thế thôi. Chng phi khi nào người ta cũng nht trí đánh giá v nhng dòng véo von mà ch đến vi mình mt cách loc choc.
Trong khi bên thơ và văn chương ngôn t, người ta đang phân bit gia thơ my nước và văn lá ngc cành vàng, thì bên ngh thut âm thanh người ta diu ct bài ca “bánh dày bánh giò” – nếu như bn tiếng Pháp do Tino Rossi hát “Tôi có hai mi tình ln, T quc tôi và Paris”, thì đã được bên diu nhi biến thành “zzzò này zzzò nóng, ai có mua thì zzza mua…”.
Ni đau kh ca người Vit Nam vào nhiu thi là không phát trin được văn hóa và âm nhc bn đa, trong khi li quá v vp vi nhng v đp hào nhoáng mà mình không nm trong chính s phát trin ca nó.
Người ta gp vào nhng năm 30 nhng máy hát, đĩa than. Sang nhng năm 60 đó đã thành nhng trng đĩa 33 tua hoc 78 tua. Vào nhng năm 60, nhà văn Nguyn Thành Long mượn ca bn thân là nhà đo din đin nh Nguyn Thông, ri mang c máy phát nhc đến nhà tôi đ nghe cu bé Robertino Loretti hát đi hát li Mama, ri O Sole Mio… Ti nghip, có Phó Tiến sĩ Ng văn còn trách móc nhà văn không mượn thêm bn giao hưởng Phiên ch “s 34”…
Tm âm nhc hc đã dn Lc Vàng vào tù vn ch trình đ nhng bài nhc vàng thi tm chiếm cng thêm vài bài mi, cao siêu gì đâu. y thế nhưng trong cuc sng din ra đy nhng điu cao c và sâu sc đã n ra c mt cuc hành binh gia hai trn đa tư tưởng!
IV
Li ti tôi, li ti tôi… phi d ra làm li t đu như Giáo sư H Ngc Đi tng đ ngh vào cui nhng năm 70. Nhưng d t đu là d t đâu? Tiếc rng Giáo sư H Ngc Đi đã hơi vi vã nên đ mình b hiu nhm.
Ph trách môn Khoa hc Xã hi và Nhân văn Hi đng Khoa hc và Sư phm nói vi tôi: “Phi hết sc kiên nhn, cha t cái gc kiến thc cho người giáo viên tiu hc, ch không phi làm vi vàng t nhng bc cao vi nhng tiu lun không biết nm vào mng h thng nào”. Chúng tôi đã th và thy là kh thi:
1/ Đơn gin hóa các kiến thc cơ bn rt khó v tiếng Vit và ngh thut đ cha dn và rt nhanh, và là cha trong hành vi dy hc ca tng giáo viên tiu hc.
2/ V
tiếng Vit: Hãy làm cho giáo viên tiu hc hành đng đúng khi to ra nhng tr em gii tiếng Vit ngay t lp 1, vi các mc đ: n đnh ng âm hc tiếng Vit (lp 1); n đnh trt t to thành và cng c t vng (lp 2); n đnh năng lc logic ca cú pháp (lp 3); n đnh năng lc viết văn bn lp lun (lp 4); n đnh năng lc s dng ngôn ng hc hành dng (lp 5).
3/ V
ngh thut, vi mu là môn Văn: n đnh năng lc t to cm xúc vi các tác phm ngh thut nói chung (lp 1); n đnh năng lc tưởng tượng đ t to ra nhng hình nh ngh thut (lp 2); n đnh năng lc liên tưởng đ t to ra nhng hình nh ngh thut có ý nghĩa (lp 3); n đnh năng lc b cc mt tác phm đ không vt liu - ngôn t, vn điu, mu sc, hình khi… - nào b lãng phí (lp 4); n đnh năng lc t khám phá vào các loi hình ngh thut có chung mu hot đng ngh thut trong tâm lý con người - như môn văn (lp 5).
Hãy cùng nhau làm th như vy đi! 
Li ti tôi, li ti tôi…
Hà Ni, ngày 24/5/2019


Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét